Das Leben der Anderen is een staalhard bewijs dat een ijzersterke film nog steeds staat of valt met het scenario. Tuurlijk, escapisme al dan niet gelardeerd met baanbrekende visual effects of digitale spielereien kan ons ook bekoren, maar een film die scenariogewijs onder de kleren kruipt en voor de eindgeneriek je hartspieren bij de lurven heeft gevat is nog altijd het spul waar echte filmdromen van gemaakt zijn. Los van het feit of de film in kwestie uit Hollywood, Burkina Faso of (zoals in het geval van Das Leben der Anderen) Duitsland komt.

DDR, 1985. Het zijn barre tijden voor Oostduitsers die ontevreden zijn met het door de staat gepredikte en gedicteerde communistische klimaat. De Stasi (officieel aangestelde veiligheidspolitie) maakt onverwijld jacht op iedereen die ze verdenken van Westerse sympathieën. De jacht is eerder mentaal dan lichamelijk: afvalligen worden eerder vernederd dan gefolterd. Zo mag een vooraanstaande toneelregisseur zijn beroep niet meer uitoefenen van zodra het duidelijk is dat hij met het vrije(re) Westen dweept. Hempf, de minister van cultuur, zet zijn zinnen op de van 'staatsonvriendelijk gedrag' verdachte toneelauteur Georg Dreyman (Sebastian Koch, de postzegelverzamelende nazi in Zwartboek). De Stasi valt zijn huis binnen, installeert microfoons en afluisterapparatuur, en is van dan af 24 uur op 24 op de hoogte van het reilen en zeilen van Dreyman en zijn vriendin, de actrice Christa-Maria Sieland.

De Big Brother-operatie wordt geleid door Gerd Wiesler (Kevin Spacey-lookalike Ulrich Mühe), één van de gehardste en meest geslepen Stasi-ondervragers. Maar niets is wat het lijkt: wanneer Wiesler ontdekt dat de operatie eigenlijk op poten is gezet door Hempf om de rivaal van zijn minnares Christa-Maria Sieland buiten spel te zetten, keert het tij. Wiesler vat een sympathie op voor het kunstenaarskoppel en maakt zichzelf deelgenoot in de verboden vruchten (Westerse literatuur en muziek) waar Dreyman van geniet. Gaandeweg begint de Stasi-agent ook met het manipuleren van het afluisterlogboek: een actie die niet zonder gevolgen blijft en die pas vele jaren na de val van de Berlijnse muur een echte climax bereikt...

Regisseur Florian Henckel von Donnersmarck levert een film af die op verschillende fronten scoort. De reconstructie van de grauwe Stasi-omgeving is meticuleus: grijze muren, doodse sferen, belebberde bureau's, het ambtenarenmilieu van De collega's van weleer lijkt er op slag een luxueuze hotelsuite door. Daarnaast is de film ook een winnaar door de dubbele verhaallijn: de manier waarop Dreyman het systeem tracht te omzeilen werkt als bonafide thriller, en de acties en beslissingen van Wiesler tonen aan dat ook emotionele sereniteit de intensiteit van een mokerhamer kan hebben.

De regisseur ziet zich geholpen door een uitstekende cast: vooral Ulrich Mühe is ronduit fantastisch als underdog met een verborgen missie. Echt een karakterkop die (net niet) toont wat hij voelt en denkt, wat een mooi ambigu resultaat oplevert. Zijn uiteindelijke (s)lotwoorden zetten de perfecte kroon op het intelligent opgebouwde scenario. Das Leben der Anderen doet het dan ook terecht goed op allerlei awardceremonies: dusver behaalde de film onder meer zeven German Film Awards, drie European Film Awards, en prijzen op diverse filmfestivals (Locarno, Londen, Rotterdam ...). De film is ook in de running voor de Oscar voor Beste Buitenlandse film. Allemaal verdiende eer, want dit is na Der Untergang en Sophie Scholl alweer een ijzersterke Duitse productie: afrekenen met het duistere verleden van de natie inspireert alvast een sterke nieuwe lichting Duitse cineasten. En daar kunnen we enkel maar diepgemeend ons petje voor afnemen. Zolang er tenminste niemand op het idee komt om 'Derrick - Der Filme' op ons los te laten.