Dat je met horror verschillende wegen kan inslaan, werd anno domino 2024 terdege bewezen door twee films die het uitstekend deden in de bioscopen. Aan de ene kant van het spectrum trok Terrifier 3 aan de snorharen van liefhebbers van spanningsloze pulp, aan het andere uiterste liet The Substance zien dat het genre zich ook leent tot lering en vermaak. Zoals een maatschappelijke satire bijvoorbeeld.

Grote troef in het geanimeerde The Substance is het slimme gebruik van make-uplekkers dat het midden houdt tussen Troma en David Cronenberg. Een nog grotere troef is de aanwezigheid van Demi Moore, in haar eerste echt substantiële cinemarol sinds Mr. Brooks uit 2007. Het feit dat Moore hier een rol speelt van een vergane glorie die kost wat kost haar sterrenstatus wil behouden, maakt dit een heel fijn voorbeeld van geïnspireerde typecasting. Zeker omdat Moore dan ook nog eens in optima forma is.

De zestigjarige Demi kruipt in de huid van de vijftigjarige Elisabeth Sparkle. Ooit een gevierde filmster die nu aan de kost komt als aerobicscoach op tv. Nog steeds populair, maar niet meer populair genoeg volgens tv-baas Dennis Quaid – in een rol die de zijne werd na het overlijden van de reeds gecaste Ray Liotta. Quaid is haar duidelijk liever kwijt dan rijk, en gaat op zoek naar een jeugdige vervangster om de kijkcijfers op te krikken. Niet naar de zin van Sparkle, die net dan via via op het spoor komt van de titelsubstantie. Een goedje dat belooft een jongere, mooiere en meer perfecte versie van de gebruiker naar buiten te lokken.

En de substantie doet wat het belooft. Sparkle baart – in een Cronenbergwaardige scène – een jongere versie van haarzelf. En haar figuurlijk en letterlijk alter ego Sue (Margaret Qualley) wordt uiteraard haar vervangster in de aerobicsshow. Een niet onbelangrijk detail in de gebruiksaanwijzing van de substantie: beide entiteiten moeten elkaar om de zeven dagen afwisselen om nare neveneffecten te voorkomen. Probleem is dat Sparkle en haar jongere zelf elkaar niet echt kunnen luchten en daar komen vaneigenst venijnige vodden van. Hoera.

De Française Coralie Fargeat bewees al in haar debuut Revenge niet vies te zijn van bloederige genrecinema, en hier draait ze de knop vlot naar elf. Want ja, de satirische shenagigans waarmee ze de film- en televisiewereld te kakken zet zijn een genot om naar te kijken. Fargeat zet de knop soms ook op twaalf en dertien. Zo legt Quaid – hoe geestig hij ook is – de pastiche er veelal te dik op. En Fargeat verliest even de trappers in het laatste halfuur. Niet dat ze haar eigen film ondermijnt of naar de sjokkedeizen helpt, want tegen dan heeft The Substance haar kleefkracht al bewezen. Maar naar het eind toe lijkt het wel alsof Fargeat iets teveel verliefd is geworden op haar eigen creatie waardoor de finale (te) lang aanvoelt. Ook al omdat ze de subtiele aanpak die het grootste deel van haar film kenmerkt tijdens de finale volledige overboord gooit en bewust over de top gaat. En eigenlijk had dat niet gehoeven: less zou hier more zijn geweest. Of Moore.

Wat niet wegneemt dat de samensmelting tussen beide entiteiten – een ogenopenende en CGI-loze creatie uit de POP FX studio van Pierre-Olivier Persin – de genregeschiedenisboeken zal ingaan. Fargeat eert tussendoor ook haar filmhelden – Kubrick en De Palma zijn er alvast twee – zodat je ook op hommageniveau je gading kan vinden in The Substance. Je kan het allemaal zelfs ook bekijken als een modern sprookje van Grimm dat zou kunnen beginnen met ‘Er was eens een televisieprinses die kost wat kost beroemd en begeerd wou blijven.’ Mogelijkheden genoeg dus om je substantiële fix te vinden. Likkebaarden is daarbij toegestaan. Meesmuilen ook.

Gezien op Film Fest Gent.