Een eerste vraag die men zich stelt bij het verschijnen van Jr (Junior) in een artiestennaam is wie dan eigenlijk wel de senior was en of die er üperhaupt eigenlijk wel was. Het antwoord hierop is dat er wel degelijk een Robert Downey (Sr.) (de vader van) in de film-business bestaat.

Het grootste succes van Sr. was Putney Swope (met Mel Brooks), een klucht uit 1969 over zwarten die behoorlijk wat invloed krijgen op Madison Avenue.

Leuk om weten is ook dat Jr. zelfs in 1972 een rolletje had in Sr's Greaser's Palace alhoewel hij niet vermeld werd in de aftiteling ! Het bleef trouwens niet bij die ene samenwerking : in 1988 was Jr. ook nog te zien in Rented Lips (geregisseerd door zijn vader) en in datzelfde jaar speelden vader en zoon zelfs samen in dezelfde film : Johnny be Good.

Robert Downey Jr. groeide op in Greenwich Village en Zuid-Californië. Zijn studies aan de Santa Monica High School daar kon hij echter niet tot een goed einde brengen.

Eén van R.D.Jr's gekendste rollen uit het begin van zijn carrière was die van een aan drugs verslaafde tiener in Beverly Hills in Less than zero. Toeval of niet, maar Robert Downey Jr. kwam sindsdien al regelmatig in contact met drugs. In 2000 werd hij herhaalde malen opgepakt door de Politie omwille van drugsbezit en verscheen om diezelfde reden ook al herhaalde malen voor de rechter. Soms slaagde hij (of althans zijn advokaten) erin de 'District Attorney' (de Amerikaanse Procureur des Konings) én de rechter te overtuigen om in te stemmen met een drugsontwenningsprogramma en op die manier een strafrechterlijke vervolging of gevangenisstraf te ontlopen...

Zijn échte televisie-debuut maakte Robert Downey Jr. in 2001 toen hij te zien was als Larry Paul in de serie Ally McBeal.  Hij kreeg voor deze rol een Golden Globe voor Beste Acteur in een Bijrol in een serie/miniserie/tv-film alsook een 'Screen Actors Guild Award' en een Emmy-nominatie.

Voor zijn rol in Chaplin waarin hij de rol van Charlie Chaplin vertolkte werd hij genomineerd  voor een Oscar maar hij kreeg de B.A.F.T.A voor beste acteur.
Naast acteren is Robert Downey Jr. ook actief op het vlak van muziek.  Op 23 november 2004 bracht hij zijn debuut-album uit The Futurist op het Sony Classics label.  Van de tien nummers waren er maar liefst acht die Robert zelf heeft geschreven, de overige twee waren covers.

Andere films met Robert Downey Jr. zijn ondermeer Good Night and Good Luck van George Clooney, A Scanner Darkly met Keanu Reeves en Winona Ryder en de komedie Shaggy Dog.  Opmerkelijk was ook The Singing Detective die in oktober 2003 werd uitgebracht, een film waarin R.D.J. zelfs danste en zong met Adrien Brody en Katie Holmes.  Zeker wanneer je weet dat rond diezelfde tijd ook Gothika werd uitgebracht, een thriller met Halle Berry en Penélope Cruz.

In 2007 was R.D.J. nog te zien zijn in Zodiac, een thriller van David Fincher met Jake Gyllenhaal en Mark Ruffalo.  In Iron Man mocht Robert Downey Jr. nog de rol vertolken van de held, iets wat hij nog eens mocht overdoen in de sequels die daar op volgden : Iron Man 2 en Iron Man 3.