Seriemoordenaars: ze hebben er niet echt een gebrek aan, daar in The Land Of The Free en The Home Of The Brave. Na verloop van tijd krijgen de meest beruchte ook allemaal hun plaatsje in de entertainmentzon van Hollywood. Zo ook de Zodiac Killer, die eind jaren zestig/begin jaren zeventig de Bay Area van San Francisco onveilig maakte. Van de man is nooit echt geweten hoeveel slachtoffers hij maakte (zelf claimde hij 37), daar heel wat moorden die aan hem werden toegeschreven, waarschijnlijk ook daar andere (copycats) zijn gepleegd. Van 5 moorden is bewezen dat hij ze heeft gepleegd: de Zodiac Killer is verantwoordelijk voor de moorddadige aanval op drie koppels (waarbij telkens de vrouwen omkwamen, 2 mannen overleefden de aanslag) en de moord op een taxichauffeur. De Zodiac Killer zorgde er zelf voor dat hij in de belangstelling kwam en jaren na de moord op de taxichauffeur bleef hij brieven en geheimzinnige codes naar de San Francisco Chronicle sturen, en uit die brieven bleek onder meer dat hij niet echt hoog opliep met het lokale politiekorps.

Regisseur David Fincher groeide als kleine jongen op in het door de Zodiac Killer geteisterde San Francisco, en hij herinnert zich nog levendig hoe de man er destijds mee dreigde om een schoolbus met kinderen uit te moorden. Dit maakt van Fincher alvast een geschikte regisseur om de twee true crime boeken van politiek cartoonist Robert Graysmith ('Zodiac' en 'Zodiac Unmasked') naar het witte doek te vertalen. Fincher doet dat op een manier die overal terecht wordt vergeleken met Alan J. Pakula's All The President's Men, de reconstructie van het Watergate-schandaal en de val van Nixon, gezien vanop de redactie van de Washington Post. Zodiac bevat heel wat scènes die zich afspelen in kantoorruimtes, en op het gebied van actie is het allemaal vrij schaars: enkel in het begin krijgen we de reconstructie te zien van enkele moorden, en in het tweede deel van de prent zit ook een scène in een kelder die qua intensiteit te vergelijken is met de Deep Throat-scène uit All The President's Men. Ook hier volgt Fincher dus de krijtlijnen van de gelauwerde klassieker uit 1976.

Zodiac is ongemeen boeiend en zeer gedetailleerd. Fincher (die tijdens de voorbereiding van de film ook gebeten werd door de vraag wie nu eigenlijk de Zodiac Killer was) concentreert zich op drie mannen wiens leven door de Zodiac Killer werd getekend. In de eerste plaats inspecteur David Toschi (een uitstekende Mark Ruffalo) die zich jarenlang vastbeet in de zaak. Toschi stond bekend als een hardboiled inspecteur (Steve McQueen baseerde zijn karakter uit Bullitt op de man), maar ook hij slaagde er niet in de seriemoordenaar te ontmaskeren. Op de redactie van de San Francisco Chronicle volgen we enerzijds reporter Paul Avery (een herrezen Robert Downey Jr.), die in het heetst van het onderzoek zelfs een dreigkaart van de moordenaar ontving, en anderzijds cartoonst Robert Graysmith (een ijzersterke Jake Gyllenhaal). Aanvankelijk volgt deze laatste de zoektocht naar de identiteit van de moordenaar vanaf de zijlijn, maar wanneer hij erin slaagt om de Zodiac-code uit de briefwisseling van de moordenaar te ontcijferen bijt hij zich vast in de zaak. Vier jaar nadat Toschi van de zaak is gehaald en nadat Avery zijn ontslag bij de Chronicle heeft ingediend, gaat hij op eigen houtje op het researchpad. Na heel wat speurwerk ontdekt hij dat de hoofdverdachte van Toschi en zijn team, de van pedofilie verdachte eenzaat Arthur Leigh Allen, zo goed als zeker de Zodiac-Killer is. Probleem is dat hij het net als Toschi niet kan hardmaken met echt bewijsmateriaal. Leigh Allen overleed in 1992, en de zaak van de Zodiac Killer is in feite nog steeds niet echt officieel afgesloten.

Zodiac is een boeiende film voor volwassen fijnproevers. In Amerika waren heel wat critici lovend over het magnum opus van Fincher, maar de film vond er niet echt een publiek. Hetgeen Fincher niet echt verwonderde: een film van 160 minuten over een seriemoordenaar maar zonder actie of flitsende achtervolgingen krijg je als studio waarschijnlijk moeilijk verkocht, was ook zijn redenering. Of dat nu het meest zegt over het publiek of over de Hollywoodstudio's zelf is maar de vraag. Feit is dat Zodiac tot het beste behoort wat we in de eerste helft van 2007 te zien kregen. Meestal zijn we geen voorstanders van films die zich veelvuldig bedienen van truukjes à la 'twee dagen, een halve dag, of vier maanden later', maar in Zodiac klopt alles als een bus. Fincher betrekt ons in de obsessie van iedereen die zoekt naar de Zodiac Killer, en we zitten vaak op het puntje van de popcornstoel mee te gissen en te speuren. Zelfs de genreconventies (Graysmits echtgenote die het toch niet zo leuk vindt dat haar man zich zo ver in seriemoordenaarsland begeeft etc.) werpen amper een smet op het geheel. Het feit dat die speurtocht op het eind geen closure kent, is op het eerste zicht misschien frustrerend, maar het is nu eenmaal de waarheid. Ook al kom je tot de conclusie dat de kans dat Leigh Allen de moordenaar is (zijn ondervragingsscène bezorgt je ongetwijfeld ook koude rillingen) vrij groot, zwart op wit-bewijzen zijn er niet. En die frustratie is misschien ook een beetje de grote kracht van de film: mysterie is op zich altijd te preferen boven een mooi afgelijnd eind.

Ook nog wat woorden van lof voor de opzienbarende reconstructie van de jaren zeventig. Fincher filmt alsof de tijd is blijven stilstaan, en levert heel wat moois af. Kijk maar naar de scène waarin het politiekorps een speciale vertoning van Dirty Harry bijwoont. Die film was trouwens 'off the record' gebaseerd op de Zodiac-killer. Alleen noemde hij in die film Scorpio en werd hij op het einde tijdig naar de eeuwige jachtvelden geknald door de .44 van Clint Eastwood hemzelve. Er zijn in het verleden trouwens ook nog wat B-films gemaakt over de exploten van de Zodiac Killer, maar die zijn grotendeels allemaal zeer obscuur of het sop van de kool niet waard. Wat van deze uitstekende true crime detectiveprent niet kan worden gezegd. Een aanrader, maar dat hadden jullie waarschijnlijk reeds begrepen.