Alan J. Pakula had Pools-Joodse ouders. Zijn vader had de leiding over een drukkerij en een reclamebureau. Als student op de middelbare school begon hij al te schrijven voor toneelstukken, soms speelde hij ook zelf mee als acteur. Alan zelf studeerde alfawetenschappen aan de Universiteit van Yale waar dramaturgie het belangrijkste vak was. Na het succesvol afwerken van zijn studies werd hij in 1949 assistent van de man die de leiding had over de afdeling animatiefilms bij Warner Bros. In 1950 groeide hij na het doorlopen van een stage door tot assistent-producent bij MGM. Paramount was zijn volgende werkgever. Daar ging hij, eerst als assistent, daarna als volwaardig filmproducer, films produceren. Begin de jaren ’60 richtte hij zijn eigen productiebedrijf op, samen met regisseur Robert Mulligan. Hun eerste gezamenlijk project en één van hun in totaal zeven samenwerkingen, To Kill a Mockingbird, werd een groot succes en er volgden nog vijf films met Pakula als producent en Mulligan als regisseur waaronder het psychologisch baseball-drama rond Jimmy Piersall Fear Strikes Out, Inside Inside Daisy Clover en The Stalking Moon.

Het melodrama The Sterile Cuckoo werd in 1969 Pakula’s regiedebuut. Liza Minnelli speelde de hoofdrol in de film die ging over de liefde van jonge mensen op een plaatselijke universiteit. Zijn volgende film, Klute, betekende zijn absolute doorbraak. Deze sterke thriller met psychologische accenten, met Donald Sutherland als detective en Jane Fonda als callgirl, werd bijzonder positief onthaald, zowel bij het publiek als bij de critici. De elementen corruptie en paranoia in de film kwamen ook terug in latere films die in meer of mindere mate politiek geïnspireerd waren : All The Parallax View waarin Warren Beatty de moord op een senator onderzoekt en de Watergate-film All the President’s Men. Na deze laatste film groeide Pakula uit tot de meeste gevraagd regisseur op dat moment in Hollywood.
Pakula werkte meestal vanuit New York. Topfilms werden een tijdje afgewisseld met alledaagse producties tot de filmmaker met Sophie’s Choice weer een absolute voltreffer afleverde. De verfilming van de schrijfsels van William Styron over het Holocaust-drama leverde Meryl Streep een Oscar op terwijl Pakula zelf genomineerd werd voor een beeldje voor het scenario. Ook de filmversie van Scott Turows thriller Presumed Innocent dient nog vermeld te worden.
Voor de volledige lijst verwijzen we je naar zijn filmografie op deze pagina maar willen zeker ook nog de western Comes a Horseman met Burt Reynolds in één van de beste rollen uit zijn carrière en Starting Over vermelden.

Alan J. Pakula was iemand die als filmmaker altijd een bijzondere interesse heeft gehad in het individu als mens en hoe die zich gedraagt in de moeilijke, complexe en soms bedreigende maatschappij. Niet voor niets zei hij ooit over zijn film Starting Over, een prent over echtscheiding en verzoening : “Eén van de moedigste dingen die er zijn is een man en een vrouw die besluiten om samen door het leven te gaan.” Zijn belangstelling voor het bovenstaande is iets wat duidelijk tot uiting kwam in zijn beste films.

Van 1963 tot 1969 was Alan J. Pakula getrouwd met actrice Hope Lange, in 1973 trouwde hij met schrijfster Hannah Cohn Boorstin.
Alan J. Pakula kwam op een tragische manier om het leven bij een spectaculair auto-ongeval toen hij onderweg was naar New York in 1998.