Fans van fascinerende films trekken bij hun lokale dvd-boer best de ogen goed open voor “Zodiac”, het boeiende relaas van de exploten van The Zodiac Killer, een seriemoordenaar die eind jaren zestig/begin jaren zeventig de Bay Area van San Francisco onveilig maakte. Dat relaas wordt niet zozeer vanuit het oogpunt van de moordenaar gebracht (niet in het minst omdat die nooit echt werd gevonden), maar wel vanuit die van de mannen die hem kost wat kost wilden vinden en ontmaskeren: inspecteur David Toschi (Mark Ruffalo), journalist Paul Harvey (Robert Downey Jr.) en cartoonist Robert Graysmith (Jake Gyllenhaal). Vooral deze laatste maakte van de speurtocht naar de Zodiac Killer zijn levenswerk: hij schreef twee non-fictieboeken (“Zodiac” en “Zodiac Unmasked”) die aan de basis liggen voor het scenario van deze film.

Van de Zodiac Killer is nooit echt geweten hoeveel slachtoffers hij maakte (zelf claimde hij 37), daar heel wat moorden die aan hem werden toegeschreven, waarschijnlijk ook daar andere (copycats) zijn gepleegd. Van vijf moorden is bewezen dat hij ze heeft gepleegd. De Zodiac Killer zorgde er zelf voor dat hij in de belangstelling kwam en bleef door brieven met geheimzinnige codes naar de redactie van de San Francisco Chronicle te sturen.Regisseur David Fincher groeide als kleine jongen op in het door de Zodiac Killer geteisterde San Francisco, en hij herinnert zich nog levendig hoe de man er destijds mee dreigde om aanslagen te plegen op schoolbussen met kinderen.

Dit maakt van Fincher alvast een geschikte regisseur om de twee true crime boeken van politiek cartoonist Robert Graysmith naar het witte doek te vertalen. Fincher doet dat op een manier die terecht wordt vergeleken met Alan J. Pakula’s All The President’s Men, de reconstructie van het Watergate-schandaal en de val van Nixon, gezien vanop de redactie van de Washington Post. “Zodiac” bevat heel wat scénes die zich afspelen in kantoorruimtes, en op het gebied van actie is het allemaal vrij schaars: enkel in het eerste halfuur krijgen we de reconstructie te zien van de moorden, en in het tweede deel van de prent zit ook een scéne in een kelder die qua intensiteit te vergelijken is met de Deep Throat-scéne uit All The President’s Men. Ook hier volgt Fincher dus de krijtlijnen van de gelauwerde klassieker uit 1976.

“Zodiac” is ongemeen boeiend en zeer gedetailleerd. Fincher was net zoals het centrale trio in de film zeer gebeten door de vraag wie nu eindelijk de Zodiac Killer was. Na het bekijken van de film kan je bijna niet anders dan concluderen dat de van pedofilie verdachte eenzaat Arthur Leigh Allen, zo goed als zeker de Zodiac-Killer is. Probleem is dat de speurders de vele bewijzen nooit hard konden maken, en dat Leigh Allen overleed in 1992, toen het onderzoek nog steeds liep.

Jammer is dat “Zodiac” niet echt een publiek vond in de (Amerikaanse) bioscopen. Hetgeen weliswaar door Fincher werd voorspeld: een praatfilm van twee uur en een half zonder actie, flitsende achtervolgingen of een A-ster op de generiek krijg je als studio schijnbaar niet makkelijk verkocht. Of dat nu meer zegt over het publiek of over de Hollywoodstudio’s zelf is maar de vraag. Feit is dat “Zodiac” één van de beste films van dit jaar is. Meestal zijn we geen voorstanders van films die zich veelvuldig bedienen van truukjes à la ‘twee dagen, een halve dag, of vier maanden later’, maar in “Zodiac” houdt het allemaal steek. Fincher betrekt ons in de obsessie van iedereen die zoekt naar de Zodiac Killer, en we zitten vaak op het puntje van de homecinema-sofa mee te gissen en te speuren. Zelfs de genreconventies (Graysmiths echtgenote die het toch niet zo leuk vindt dat haar man zich zo ver in seriemoordenaarsland begeeft etc.) werpen amper een smet op het geheel. Het feit dat die speurtocht op het eind geen closure kent, is op het eerste zicht misschien frustrerend, maar het is nu eenmaal de waarheid. Ook al kom je tot de conclusie dat de kans dat Leigh Allen de moordenaar is (zijn ondervragingsscéne bezorgt je ongetwijfeld ook koude rillingen) vrij groot, zwart op wit-bewijzen zijn er niet. En die frustratie is misschien ook een beetje de grote kracht van de film: mysterie is op zich altijd te prefereren boven een mooi afgelijnd eind.

Uit de extra’s leren we dat de distributeur wel een mooie toekomst heeft weggelegd voor de film op dvd. Volgend jaar komt er immers een 2-disc versie uit, met daarop niet alleen de director’s cut van Fincher, maar ook nieuwe interviews, een uitgebreide making of, en heel wat aandacht voor de echte zaak van de Zodiac Killer. Een hoogmis dus voor de liefhebbers van de film, die op deze eerste uitgave gelukkig ook niet met een kluitje in het riet worden gestuurd. Beeld en geluid zijn optimaal, en er is een boeiende featurette van 26 minuten, waarin we zien met welke obsessie Fincher zijn film draaide. Hoogtepunt is de reconstructie van een van de moordscènes. Fincher keerde terug naar het meer waar de Zodiac Killer destijds een vrouw vermoordde en haar vriend voor dood achterliet, maar het bos dat er toen was is ruim vijfendertig jaar na datum zo goed als verdwenen. Dus liet Fincher onder meer een boom overvliegen om op de originele moordsite neer te planten. Meer van dergelijke anekdotes en beelden van achter de schermen zijn ongetwijfeld terug te vinden op die special editon twee schijfjes. Al bij al toch jammer dat we niet direct de uitgebreidere extra’s krijgen, want over deze film en de achtergrond is natuurlijk heel wat te vertellen.