Penelope Cruz is een Madrileense actrice die het acteren heeft geleerd aan de Cristina Rota School.  Op 17-jarige leeftijd kreeg ze al een Goya-nominatie voor de film Jamon Jamon (een Goya kan je omschrijven als een Spaanse Oscar), de prent die ervoor zorgde dat het internationaal kijkerspubliek voor het eerst kon kennismaken met haar.

Ze vertolkte tot hiertoe al meerdere keren een rol in een film die de Oscar kreeg voor Beste niet-Engelstalige Film (Belle Epoque van Fernando Trueba uit 1992 en All About My Mother uit 1999 van Pedro Almodovar die overigens ook bekroond werd met een Golden Globe én met een Oscar/Academy Award als beste Buitenlands film).

Afgaand op haar filmografie zou je kunnen besluiten dat ze een voorkeur heeft voor Spaanse films, denk maar aan Live Flesh van Almodovar, Girl Of Your Dreams (Goya voor Beste Actrice !) van Fernando Trueba en Open Your Eyes van Alejandro Amenabar. Maar dat is iets wat enkel van toepassing is voor haar beginperiode. In 1999 was ze te zien in haar eerste Engelstalig gesproken film, Hi-Lo Country van Stephen Frears (aan de zijde van Woody Harrelson en Billy Crudup), gevolgd door nog (veel) meer Engelstalige films films zoals All The Pretty Horses van Billy Bob Thornton, het waar gebeurde verhaal over cocaïnesmokkel in de jaren '70 - Blow (als de vrouw van Johnny Depp), Woman on Top, Twice Upon A Yesterday van Maria Ripoll, het in Griekenland opgenomen Captain Corelli's Mandolin met Nicolas Cage en natuurlijk ook Vanilla Sky aan de zijde van Tom Cruise waar ze overigens een tijdje een relatie heeft mee gehad.

Penélope Cruz was ook te zien in Fanfan la Tulipe, een Franse film die in 2003 nog het Filmfestival van Cannes opende. Don't Move / Non ti Muovere (1994) was dan weer een Italiaanse prent van de hand van Sergio Castellito waar ze ondermeer de David di Donatello Prijs voor kreeg voor Beste Actrice.

In 2003 was Cruz te zien in Gothika met Halle Berry, in 2005 gevolgd door het in de Sates bijzonder succesvolle Sahara van Breck Eisner met Matthew McConaughey.  Daarna volgden in 2006 nog Volver, de zoveelste samenwerking met Pedro Amodovar die opnieuw succesvol bleek.

Voor haar rol in Madres Parelelas (Parallel Mothers) van Pedro Almodovar kreeg Penélope Cruz de prijs voor Beste Actrice op het Filmfestival van Venetië (2021).