Het is weer eens wat anders dan een spannende car chase in hartje New York of een andere Amerikaanse grootstad om een film mee te openen. De jacht op iets wat wij gemakshalve hadden willen omschrijven als een groot wild zwijn maar op het einde van de klopjacht een (soort) tapir blijkt te zijn.
Niet dat we het eerste hadden verwacht bij de nieuwste film van Mel Gibson want dit is een film die ver terug gaat in de tijd, één die zich afspeelt in de periode van de Maya's wiens cultuur zich heeft gevormd pakweg 2600 jaar voor Christus. Een tijd waarin de mens op zichzelf aangewezen was, leefde van de jacht en wat moeder natuur (toen nog) in de aanbieding had. Een periode zonder wetten, zonder regels, waar lokale gebruiken en een hiërarchie binnen de stam(men) bepaalden wat kon en wat niet. Apocalypto brengt het verhaal van die Apocalyps die weliswaar niet het einde van de wereld betekende maar dan toch het einde van de Maya's.

Jaguar Paw leeft met zijn zwangere vrouw en kind binnen de beperkte Maya-gemeenschap. De mannen leven van de jacht, de vrouwen en de kinderen zijn van hen afhankelijk op verschillende vlakken. De jagers beschouwen het woud, de jungle, als hun persoonlijk territorium. Alle fauna en flora die er zich in bevindt behoort hen toe. Zo is het altijd geweest en zo zal het altijd zijn. De terreinkennis en jarenlange ervaring om in deze omgeving en omstandigheden te (over)leven zorgen ervoor dat indringers snel ontdekt worden. Wanneer een andere groep/stam op een dag het pad/domein van Jaguar Paw (door)kruist is het de oudste van de groep die een fysieke confrontatie met hen kan vermijden en ervoor zorgt dat de groep zijn weg kan vervolgen zonder bloedvergieten. Maar met weinig woorden werd duidelijk gemaakt dat de groep waar Jaguar Paw en de andere jagers deel van uitmaken bedreigd werd in zijn verder bestaan. Als er dan al een boodschap uitging van de wegtrekkende groep, dan hebben Jaguar Paw en zijn mannen die zeker niet begrepen. Korte tijd hierna wordt hun dorp overvallen door een groep wildemannen die heel driest te werk gaan. Heel wat mannen en vrouwen worden afgeslacht, huizen in brand gestoken, enkel de sterksten of diegenen die zich het langst verzetten worden gevangen genomen en meegenomen. Maar Jaguar Paw heeft in de chaos die ontstond toen de woestelingen zijn dorp aanvielen zijn vrouw en zoon via een touw neergelaten in een diepe put. Maar ook hij verliest de bloedige confrontatie met de aanvallers en wordt geboeid en vastgebonden afgevoerd naar een onbekende bestemming terwijl zijn vrouw en kind achterblijven.

De tocht die erop volgt is lang, voor de kijker eigenlijk bijna té lang. Maar onderweg ligt één van de hoogtepunten van de film verscholen, die waarin een kind (orakel) wijze en bijzonder waarschuwende woorden spreekt tegen de voorbijtrekkende bruten met hun gedetineerden. Een bijzonder sterke scène door een kind met een bijzondere uitstraling. Klasse gewoon. Eens de groep op zijn bestemming is aangekomen lijkt de gruwel tot een absoluut hoogtepunt te komen wanneer duidelijk wordt wat de functie van de meegenomen krijgers eigenlijk wel is. Wat hierop volgt is ook al niet voor gevoelige kijkers maar we gaan ervan uit dat dat die ondertussen de zaal al hebben verlaten.  Uiteindelijk begint na deze scène een achtervolging/klopjacht die ook al weinig beschaafd is wat betreft de gebruikte middelen, wapens, technieken en de manier waarop de betrokkenen bijna allemaal aan hun einde komen.

Mel Gibson scoort met dit Apocalypto een flink stuk minder op het vlak van Academy Awards dan de tien Oscar-nominaties voor Braveheart waarvan hij er vijf verzilverde (waaronder die voor Beste Film en Beste Regie). Deze keer maakt hij kans op enkel(e) 'technische' Oscars (geluid en make up).
De kracht van de film komt natuurlijk uit de authenticiteit die hij uitstraalt. De selectie van de cast was hiervoor van kapitaal belang. Die richtte zich om voor de hand liggende redenen op Mexico, meerbepaald Yucatan, Mexico Stad, Oaxaca, Xalapa, Veracruz en Catemaco. Maar de makers gingen ook op zoek in Edmonton, Calgary, Toronto, Vancouver en in Centraal-Amerika. Het resultaat van de zoektocht is verbluffend. Ondanks de afwezigheid van gekende gezichten toch sterke acteerprestaties. Het vastleggen van primaire instincten en natuurlijk reacties, dat was één van de belangrijkste bekommernissen van Mel Gibson die ook om deze reden koos voor een groep mensen (waaronder meer dan 700 figuranten !) waarvan velen nog nooit eerder in een film te zien waren (of een hotelkamer hadden gezien). Zo maakt Rudy Youngblood zijn filmdebuut in de rol van Jaguar Pow terwijl Raoul Trujillo in de rol van Zero Wolf eerder al te zien was in The New World.

Apocalypto is dus een brutale, gewelddadige, ruwe film die gegarandeerd voor de nodige controverse zal zorgen bij zijn release begin maart. De film zouden we willen omschrijven als een verheerlijking van geweld in zijn meest gruwelijke vorm, ware het niet dat voor het gegeven een geschiedkundige, bewezen solide basis bestaat. Het is iets wat ook al min of meer opging voor The Passion of the Christ, ook al van Mel Gibson. Er zijn maar weinig redenen om wat getoond wordt in twijfel te trekken maar de manier waarop het allemaal op je losgelaten wordt zal voor velen er ver, heel ver over zijn. Wat op het scherm vertoond wordt is niet licht verteerbaar maar kan zwaar op de maag liggen... Het zijn de menselijke oer-instincten die spelen in Apocalypto zonder enige beperking op welk vlak dan ook. Mocht je nu de indruk krijgen dat je gewaarschuwd wordt voor Apocalypto dan is dat ook al geen probleem want Apocalypto in zijn totaliteit is heel veel om te gaan verwerken. Je bent gewaarschuwd. Maar weet ook dat dit ondanks het gegeven en de gruwel een stevige brok geslaagde cinema is.