Die Eastwood toch. Een van de grootste iconen uit de Amerikaanse filmgeschiedenis – met evenveel meesterwerken als missers op zijn conto – slaagt er op zijn vierentachtigste in om plots zijn meest succesvolle film ooit af te leveren. Meer dan driehonderd miljoen dollar bracht American Sniper op in de voor- en achtertuinen van Uncle Sam. Om het met een Frans-Nederlandse tongval te zeggen: duuj djaamey vuuj. Amusant en interessant is alvast dat het meteen ook een van zijn meest controversiële titels is. Er is al meer inkt en bier gevloeid over deze film dan over al zijn reactionaire make my day-schoppen tegen het establishment samen, het elf jaar geleden in de bijbelgordel in de wierookban geslagen Million Dollar Baby inclusief.

Waarom al de heisa? Simpel. American Sniper vertelt het levensverhaal van Chris Kyle, de meest efficiënte/dodelijke sluipschutter uit de Amerikaanse militaire geschiedenis. Tijdens zijn missies in Irak schoot hij volgens officiële Pentagonbronnen 160 mensen neer. Voor de één is de verfilming van dat verhaal een studie over wat geweld doet met de menselijke psyche, voor de ander een als ‘oorlogsporno’ omschreven verwerpelijke verheerlijking van geweld. Amerikahaters zien er een ongezonde brok patriottische bagger in. Voor- en tegenstanders dus, en die controverse zorgde er in Amerika voor dat iedereen de film wou zien en er een mening over wou ventileren.

Degenen die zich nog het meest cowboy voelen (het gros van de Texanen dus) zullen Eastwoods nieuwste alvast omarmen als betrof het de lijkwade van Turijn. Klassieker dan dit kan je het clichématige All-American niet vinden: Kyle wordt opgevoed in een godvruchtig gezin, leert jagen en schieten met zijn vader en beslist om 'zijn land' te verdedigen na de aanslagen op nine eleven. Dat er bijna geen vals woord valt over de Amerikaanse betrokkenheid bij de oorlog in Irak en het Midden-Oosten maakt het de tegenstanders dan weer makkelijk om de pek en veren op te warmen. In wezen verschilt American Sniper niet veel van pakweg Kathryn Bigelows The Hurt Locker, die het ook al had over de shellshockgevolgen van soldaten in een oorlogsgebied. Door te focussen op één man krijg je natuurlijk minder nuance, en het is het gebrek daaraan dat zorgde voor de vele hoofdschuddende afkeuringen.

Subtiel of vernieuwend is American Sniper niet: het is en blijft een Eastwoodfilm natuurlijk. No-nonsense en recht door zee onder het stramien 'wat je ziet is wat je krijgt, clichés inclusief'. Is dat erg? Slechts gedeeltelijk: Eastwood blijft een verdomd interessant cineast en dat is deze keer niet anders. Het probleem is dat de materie hem wat in de steek laat. Chris Kyle is niet de meest begeesterende persoon om echt mee mee te leven, en tijdens de scènes in Irak vangt Eastwood dit euvel al dan niet bewust op door een strakke actieregie. De scènes voor en vooral na Kyles tours of duty’s zijn minder boeiend. Het sluitstuk waarin Kyle probeert om opnieuw te integreren in zijn gezin en de maatschappij kost American Sniper zelfs zijn derde ster. Zeker omdat het integreren van de echte begrafenisbeelden van de wel op een heel ironische manier aan zijn eind gekomen Kyle en de keuze om geen muziek tijdens de eindgeneriek te laten horen zorgen voor een te benadrukte sacrale coda die hier toch wat misplaatst overkomt.

Initiatiefnemer van “American Sniper” is trouwens de hier stevig aangedikte Bradley Cooper, die de filmrechten kocht van het boek dat Kyle over zijn ervaringen als scherpschutter schreef. Hij bracht het project onder bij Warner, waar ze groen licht gaven op voorwaarde dat Cooper zelf de hoofdrol zou vertolken. Nadat het project eerst de belangstelling opwekte van David O. Russell kwam het bij Steven Spielberg terecht maar diens visie bleek te duur voor Warner, waarop het project uiteindelijk op de schoot van Eastwood belandde. Oompje Clint ging akkoord om het project voor een kleine zestig miljoen te draaien. En heeft zich dat waarschijnlijk voor nog geen seconde beklaagd.