Ge moogt lachen. Ge moogt huilen. Ge moogt niets doen. Ge moogt naar huis gaan. Ge moogt thuis blijven. Ge moogt van alles en nog wat. Jesse Eisenberg beveelt niets in zijn fijne A Real Pain. Hij laat je vrij balanceren op de mooie koord die hij spant tussen de haasje-over spelende lach en traan. Dit zonder expliciet te hengelen of te sturen: je krijgt het pad, en je ziet zelf maar hoe je erop stapt.

Eisenberg vertolkt zelf ook een van de twee hoofdrollen: die van David Kaplan, een Amerikaanse Jood met Poolse voorouders. De nogal gereserveerde en ietwat saaie familievader besluit om met zijn meer uitgesproken en extraverte neef Benji (Kieran Culkin) naar Polen te reizen om het geboortehuis van hun onlangs overleden Joodse grootmoeder te bezoeken. En en passant ook het WO II-verleden in hun reisschema te plakken, daar hun grootmoeder een concentratiekampoverlevende was.

Aha, een roadmovie dus waarin twee tegenovergestelde personages elkaar uiteindelijk leren waarderen? Ja en neen. Beide neven ondernemen de trip immers niet alleen, maar sluiten aan bij een kleine ‘Holocausttour’ waarin ze samen met vijf medereizigers en een Britse gids Warschau en omstreken bezoeken, inclusief het concentratiekamp van Majdanek.

Eisenberg heeft zelf Pools-Joodse roots en speelde al een tijd met het idee om daar iets mee te doen. Zoals de vraag stellen hoe erg je dagelijkse persoonlijke ergernissen kan laten doorwegen als je weet dat je voorouders met echte gruwel werden geconfronteerd. En die als bij wonder overleefden. Niet dat A Real Pain de predikkaart trekt. Het onderliggend dilemma komt weliswaar expliciet aan bod, maar zonder met de vuist op tafel te slaan. Eisenberg mag dan wel de ogenschijnlijke reisleider zijn, de eigenlijke kapitein is toch Culkin, als derwisj-branieschopper die met elke scène waarin hij opdraaft aan de haal mag gaan.

A Real Pain werkt ook als Poolse roadtrip: Eisenberg nam de film grotendeels op echte locaties op in Polen, en laat alles glijden op een soundtrack die nogal wat werken bevat van Chopin, Gazebo’s favoriete pianist. Wat maakt dat je eigenlijk nooit weet waar Eisenberg je mee heen neemt: stille contemplatie gaat van luid buldergelach via een omweg langs situatiehumor weer terug. Je krijgt er ook nog een fraaie observatiestudie tussen vroeger en nu bij. En dan leidt het ook nog eens naar een sober nagenoeg fantastisch monkelend eindshot. Pijn, ‘t kan ook schoon zijn, menskes. Net als troost. En cinema.