Toffe peer, die James Cameron. Achttien jaar is hij inmiddels gescheiden van Kathryn Bigelow, maar hij stuurt haar nog steeds mooie complimentjes. Zo noemt hij “The Hurt Locker”, Bigelows nieuwste brok adrenalineactie (en eerste relevante film sinds “Strange Days” uit 1995) ‘de Platoon voor de Irakoorloggeneratie’. Een stelling die niet ver naast de waarheid is: net als in Oliver Stones oscarwinnende Vietnamprent wordt ook hier uitsluitend de soldaat op het strijdveld getoond. Geen achterliggend historisch kader, geen verdere duiding, geen patriottisme… het is de waanzin van het strijdtoneel die primeert en zenuwslopend in beeld is gebracht.

“The Hurt Locker” (een militaire term die zich laat omschrijven als ‘daar waar het pijn doet’ en zowel op het doosje kan slaan waarin het hoofdpersonage zijn souvenirs bewaart als op de innerlijke toestand van de soldaat) speelt zich af in 2004 en volgt een drietal leden van een Explosive Ordnance Disposal (EOD)-unit (in ’t mooi Nederlands: de ontmijningsdienst). Centraal staat een sterk gefocuste Jeremy Renner als sergeant William James (oorlog is zijn drug, dixit het citaat van oorlogsjournalist Chris Hedges dat de film mag aftrappen) die door zijn eigengereid karakter vaak overhoop ligt met zijn collega’s, niet in het minst omdat zijn roekeloosheid hun leven meer dan eens in gevaar brengt. Charles beheert zijn taak echter tot in de kleinste details: geen explosieve operatie is hem te min, geen missie te gevaarlijk. Bigelow toont die missies met in adrenaline gedrenkte camera’s: de spanning is constant voelbaar, en meer dan eens te snijden. Het scenario is van de hand van freelance journalist Mark Boal, die als embedded verslaggever vanuit de eerste lijn de uitdagingen van de EOD-unit zag tijdens de oorlog in Irak. Het verhaal is fictief, maar heel wat van de ontmijningsacties zijn gebaseerd op ware situaties. Het is niet Boals eerste filmproject: zijn kortverhaal Death And Dishonor' dat hij in 2004 schreef voor Playboy diende eerder als basis voor Paul Haggis’ “In The Valley Of Elah”.

De film opnemen in Irak was uiteraard geen optie, maar toch opteerde Bigelow er voor om de omgeving zo trouw mogelijk te evoceren: ze koos niet voor Marokko (waar het gros van de Amerikaanse middenoostenfilms wordt opgenomen), maar voor Koeweit en Jordanië, vaak zelfs op een steenwerp van de Irakeese grens. Heel wat bijrollen en achtergrondfiguranten worden vertolkt door Iraakse vluchtelingen die in het Syrische Amman leefden. Renner liep training bij echte EOD-ontmijners om zijn rol zo accuraat mogelijk in te kleuren. Iets waar hij met verve is geslaagd: het gonst van de geruchten dat Renner veel kans maakt op een oscarnominatie.

De recensies voor de film zijn trouwens zo goed als unaniem lovend: “The Hurt Locker” wordt door velen beschouwd als de beste film over de Irakoorlog. Toch werd de als onafhankelijke productie gedraaide film niet onmiddellijk opgepikt door een Amerikaans distributeur. De première vond plaats op het filmfestival van Venetië in september 2008, waar hij een tien minuten durende staande ovatie kreeg. Pas daarna tikte distributeur Summit Entertainment de film relatief goedkoop op de kop voor de Amerikaanse markt: ze betaalden slechts 1,2 miljoen voor de rechten. Een meer dan goede deal, want door de positieve recensies en goede mond-op-mondreclame bracht de film in Amerika een respectabele 12 miljoen op.

“The Hurt Locker” is een potige prent die hier en daar net iets te eentonig is om echt naar de keel te grijpen: een echte narratieve opbouw is er niet, waardoor alles hier en daar in herhaling dreigt te vallen. Wat niet wegneemt dat deze zweterige loopgravenprent een (ijzer)sterke comeback is voor grote actiemadam Kathryn Bigelow. Niet links laten liggen dus, deze brok cinema.