The Lord of the Rings. Zoals je merkt schrijven we het met wat extra hoofdletters. Zoals een marathon-film als deze het verdient. Niet omdat die in zijn dvd-uitvoering nog een flink stuk langer duurt dan zijn bioscoop-uitvoering (schrijf maar op: totale speelduur 4 uur en 12 minuten en nog wat seconden) maar door de uitstraling van het geheel. En over dat geheel is nogal wat te vertellen (en al geschreven...).

Peter Jackson heeft in elk geval een flink deel van zijn leven gewijd aan de verfilming van het boek van Tolkien. Het lijvige, loodzware geschrift verdiende dan ook om verfilmd te worden met klasse, met stijl, met oog voor detail, met alles wat in deze film door velen beoordeeld werd en wordt als topniveau. Daar zijn het aantal beeldjes op de Oscar-uitreiking van 2004 de bevestiging van. Je zou het niet onmiddellijk verwachten van iemand van het formaat van Peter Jackson maar de man kon in februari 2004 niet lang blijven zitten voor hij telkens weer juichend mocht opveren en richting podium stappen met iemand van cast of crew die de volgende Academy Award(s) ging ophalen.

De The lord of the Rings trilogie is dan ook een heel opmerkelijk werkstuk. Het is op zich al een prestatie om voor de officiële releasedata de afgewerkte filmstukken op een locatie te bewaren die allicht door weinigen gekend was om zo lekken naar het internet te kunnen vermijden. Qua planning kan de aanpak van de marketing-afdeling rond de LOTR ook tellen. Drie jaar lang een keurig afgewerkte film uitbrengen en de interesse in wat nog volgt in elke tussenperiode levendig houden (onder andere door een dvd-box uit te brengen met een respectabel extra's).

Deze 'Special Extended Collector's Edition' moet dan ook zo'n beetje de kroon op het werk zijn. De verpakking op zich verdient eigenlijk al een onderscheiding en als je weet dat daar ook nog vijf dvd'tjes in steken waar je toch wel effe zoet mee bent, dan kan het moeilijk anders of dit moet zo'n beetje een must-have zijn voor iedereen die zich ook maar een filmliefhebber durft noemen.

Voor wie er nog mocht aan twijfelen: ja, het is heel handig als je het boek hebt gelezen voor je de film bekijkt. Maar neen, het hoeft ook weer niet per se. Wie het boek heeft doorworsteld - of zeggen we hier beter in één adem uitgelezen?... - heeft niet alleen het voordeel dat hij dit kan vergelijken met de filmversie maar het grootste voordeel is dat hij een beter inzicht heeft in het totaal gegeven en alles een stuk beter zal begrijpen. De kans bestaat dat je (zeker in dit derde deel met een vijftal verschillende verhaallijnen die door elkaar zijn verweven) niet onmiddellijk vat waar het eigenlijk heen moet met het verhaal, dat je bepaalde personages moeilijk zult kunnen plaatsen in het geheel, dat je met heel wat vraagtekens zit. Maar dat belet zeker niet om van dit derde deel te genieten. De decors en de landschappen zijn prachtig, adembenemend zelfs bij momenten, de speciale effecten van een verbluffende perfectie, de score van Howard Shore met het steeds terugkerend thema perfect passend... Opvallend is ook het kwalitatief hoogstaande geluid bij de film. Ja ok, Dolby Digital en/of DTS maar na het bekijken van honderden dvd's weten wij inmiddels dat hier nogal eens wat verschil kan op zitten. Maar ook hier is de 'sound' van het allerhoogste niveau. Je voelt dus als het ware de mega-olifanten/mumakils door de huiskamer stormen, de stormram inbeuken op de gigantische toegangspoort van Gondor,...

Het is duidelijk dat Peter Jackson aan het einde van zijn levenswerk er maar moeilijk afscheid kon van nemen. Wanneer Sam "It's over now" prevelt heb je nog een drie kwartier te gaan en wanneer Gandalf de verlossende woorden "Farewell my hobbits" uitspreekt staan er nog 25 minuten op het programma. Akkoord, met een eindgeneriek van + 20 minuten geeft dit ergens een vertekend beeld maar toch... In de laatste drie kwartier kan je de scènes die als slotscène kunnen doorgaan niet meer op je ene hand tellen. De extra's dan, amai... Zelden zo'n compleet aanbod van extra's gezien bij een dvd-box-release. De film werd verdeeld in twee stukken en hier moeten we de man met de schaar toch een flinke, genadeloze veeg uit de pan geven. Want ongelukkiger en slechter kon het moment niet gekozen zijn waarop deel I ten einde loopt en je even mag wisselen van dvd. Er mag dan nogal wat gevochten, geknokt en geschoten worden in deze film, er zijn momenten die zich beter hadden geleend tot een dvd-wissel dan het ogenblik dat men hier heeft uitgekozen. Een onderbreking in een film is altijd sneu en als je de beste kwaliteit qua beeld en geluid wilt behouden bij een film van meer dan 4 uur is de prent uitsplitsen de enige mogelijkheid, daar hebben we het volste begrip voor. Maar niet op de plaats die men hier koos...
De audiotracks zijn de extra's op de eerste twee dvd's. Je kan kiezen uit commentaar van de regisseur en de scenaristen, die van het (complete) design-team, van de producenten of die van een flink deel van de cast. Alles is netjes ondertiteld en heel interessant ook dat je bovenaan het scherm ziet wie aan het woord is, makkelijk voor wie niet altijd de stem in kwestie kan plaatsen... Als we de cast mogen geloven, dan zagen zij bij het inspreken van hun blokjes tekst deze versie van de film voor het eerst. Feit is dat audio-commentaar tracks als extra soms onderschat worden maar eigenlijk een schat aan informatie bevatten. Je komt heel wat dingen te weten wat zelfs de gro(o)t(st)e fans van The lord of the Rings nog niet wisten en waarmee je kunt uitpakken als je met een LOTR-fan het nog even over de film hebt. Dat Peter Jackson halfweg de film een cameo-rolletje vertolkt is maar één van de vele voorbeelden. Opnieuw bekijken dus en een audio-spoor naar keuze selecteren!

Disc 3 gaat vooral over 'Middle-earth' die een belangrijke plaats inneemt in het geheel van Lord of the Rings. In 'The legacy of...' hebben kenners het over de oorsprong van de gebruikte talen in de film (de elftentaal bijvoorbeeld) en gaat men ook wat dieper in op de oorsprong van het verhaal zelf. Dat is niet volledig verzonnen natuurlijk, een stelling die men illustreert met scènes uit de film die verklaard worden door gebeurtenissen uit het échte leven van de schrijver zelf. Men heeft het in dit blokje ook over de verbanden met ander werk van Tolkien want die schreef natuurlijk heel wat meer dan enkel The lord of the Rings... Een boek als The lord of the Rings verfilmen is een heel, heel moeilijke opdracht. In 'From book to script' gaan de regisseur, de schrijvers, mensen van de cast en 'kenners' van Tolkiens werk hier nader op in. Je kan dit alles nog het best omschrijven als de "Herstructurering van het verhaal" zoals Peter Jackson het omschrijft. Er werd nogal wat door elkaar gehaald of moeten we zeggen samengevoegd? Maak het zelf maar uit na het bekijken van dit extra. Het duel tussen Aragorn en Sauron dat men aanvankelijk in gedachten had moest uiteindelijk plaats maken voor een gevecht tussen Aragorn en een Trol. De storyboards en een animatie-uitvoering als voorbereiding maken het voorwerp uit van dit tweede luikje van dit extra. Bij 'Designing middle-earth' wordt duidelijk dat de filmmakers ook hier hun inspiratie haalden uit een aantal gebouwen uit Europa die echt bestaan. Het brokje 'Big-atures' heeft het over de talrijke miniatuursets die gebruikt werden voor de film, iets wat we ook al in onze info-pagina's lieten zien toen The lord of the Rings film van de maand was bij ons. Peter Jackson heeft het hier over 1.000 draaidagen voor deze specifieke afdeling van zijn team. Ongelooflijk als je weet dat de meeste langspeelfilms worden opgenomen in 30 à 60 dagen. Wat ons bij de drie kwartier over de 'Weta Workshop' vooral opvalt is hoe groots dit filmproject eigenlijk wel was. Hoe gedetailleerd alles was, ondanks het feit dat heel wat dingen maar door weinigen zouden opgemerkt worden in de film omdat men totaal wordt opgenomen het geheel. Maar ook hoe toegewijd de volledige crew eigenlijk wel was, hoe ze zich met hart en ziel inzetten bij hun werk, hoe gemotiveerd, hoe gedreven. Maar ook wat een blindelings vertrouwen ze wel hadden in Peter Jackson. Jackson die het iedere keer weer iets anders, iets beter, en meestal ook iets groter wou... Over de kostuums had men het nog niet gehad, dus lieten ze ook het hoofd van deze afdeling eens aan het woord in 'Costume design'. Ook hier ging men ver, heel ver. De detail en de kwaliteit van sommige kostuums komen in de film echter nooit in beeld maar zijn oogverblindend en op zich al meesterwerkjes op zichzelf. En dan heeft men het ook nog eens over de paarden, opnieuw wat interessante informatie, anekdotes en babbeltjes met cast en mensen die specifiek verantwoordelijk waren voor deze afdeling. Nu wordt het (voor het eerst) ook echt wel grappig wanneer men een gebruikt alternatief voor een paard voorstelt (en in beeld brengt). Er zullen ook hier maar weinig dingen zijn die je niet zult te weten komen over de honderden gebruikte viervoeters en ruiters, men heeft het zelfs even over de bestemming van de zeven of acht belangrijkste paarden op het einde van de opnames...
De atlas van 'Middle-earth' is eigenlijk een kaart van midden-aarde waar je op een interactieve manier kunt kiezen voor Frodo en Sam, Merry, Aragorn, Legolas en Gimli of Gandalf en Pippin. Dan wordt je duidelijk gemaakt via de kaart welke weg zij hebben afgelegd en wordt die route visueel aangevuld met fragmenten uit de film. Het zal voor velen (die het boek niet hebben gelezen) een extra leidraad zijn. Na een schijfje vol met extra's ga je denken dat je het nu wel allemaal gehad hebt. En vraag je je af wat er nog allemaal voorhanden kan zijn van extra's.

Met Disc 4 in de player ben je al weer goed voor enkele uren extra's rond The Lord of the Rings... In 'Filming' wordt nog maar eens duidelijk dat de chronologie tijdens het filmen omwille van diverse redenen flink door elkaar werd gehaald maar ook hoe moeilijk dat dan wel was voor de cast. Verder zie je hoe Viggo Mortensen een voorbeeldig man blijkt als het op het geven van de perfecte zoen aankomt, zie je welk hoog bezoek men op de set mocht ontvangen, hoe een vergeten vest leidde tot het opnieuw en opnieuw draaien van de bijzonder emotionele scène rond de 'Grijze havens'. En heeft men het ook over de 'Pick-ups' die drie jaar later plaatsvonden. Opnames om het allemaal nog beter te gaan maken, een soort 'fine-tuning' zoals iemand het noemt in de film. Het is ook tijdens dit stukje dat vooral duidelijk wordt hoe inspirerend, ondersteunend en motiverend een regisseur als Peter Jackson dan wel kan zijn op de set. We pikken er de uitspraak "pijn is tijdelijk maar film is eeuwig" uit. Quite a statement... In het stuk over 'Visual effects' staat WETA Digital vooral centraal, de mensen die verantwoordelijk waren voor de speciale effecten in de film. Men heeft het hier onder andere over de 'Motion Capture' techniek, previsulalisation shots, hoe moeilijk de mumakil-crash was om maken, enz... Het geeft aan hoeveel mogelijk het is de dag van vandaag met CGI, Motion Capture, Previs, blue screen, green screen, enz...
De Post-Productie dan. Het moment waar men kan beginnen met het monteren van de definitieve film en een selectie moet maken uit 680 kilometer film (!). Het moment ook waar de sterf-scène van Christopher Lee er moest aan geloven (maar terug opgevist werd voor deze Collector's Edition). Maar ook waar de tapijt-scène van Andy Serkis in het huis van Peter Jackson zelf aantoont dat maar weinig dingen onmogelijk zijn voor iemand als Peter Jackson... Howard Shore die had ook een cameo-rolletje in deel 3, alhoewel hij het natuurlijk bijzonder druk had met het schrijven van de muziek. Men blijft verder ook even stilstaan bij de liedjes van onder andere Liv Tyler, Annie Lennox en Viggo Mortensen. De geluidseffecten zijn ook altijd een leuk extra om te bekijken en te beluisteren. Of hoe een 'Alien-hoofd' de basis kan zijn voor wat creature geluid in de film, of hoe een neerploffend betonblok van 2 ton gelijkstaat met the real thing. Ook in de 'Soundscapes' extra wordt het duidelijk hoe belangrijk de interactie tussen de verschillende afdelingen wel is. Zeker met Peter Jackson. 'The end of all things' zet het allemaal nog even flink in de verf. Hoe iedereen figuurlijk bekeken met het mes op de keel werkte en eigenlijk zijn eigen grenzen verlegde, om tot een verbluffend eindresultaat te komen. Drie tot acht jaar heeft men er aan gewerkt, naargelang het gaat om een medewerker, cast- of crew-member. 'The passing of an age' is dus een passend afsluitend extra. Met hierin onder andere ook de grootse première in Nieuw-Zeeland. Verrassend is zeker ook de ode aan Cameron Duncan, een getalenteerde jonge filmmaker van 16 die op een dag te horen kreeg dat hij kanker had. Peter Jackson zorgt ervoor dat hij nooit vergeten wordt door hem (en verschillende van zijn films) een ereplaatsje te geven op deze 'Collector's Edition'. Dit laatste extra op dvd zorgt ervoor dat ook zijn moeder aan het woord komt, Cameron zelf ook. Spraakmakend en bijzonder ontroerend, pakkend. Sterk.

En dan was er nog schijfje nummer 5, volledig besteed aan Howard Shore en de muziek die hij schreef voor de volledige trilogie. Indrukwekkende uitvoeringen door een een al even imponerende groep van muzikanten worden hier afgewisseld met commentaar van de componist zelf. De man lijkt het allemaal af te lezen wanneer hij ons duidelijk maakt waarom hij een specifiek instrument gebruikte voor een bepaalde scène, hoe moeilijk het was om de elf uur muziek die hij schreef voor de films te herleiden tot de 2 uur speelduur van een concert, hoe hij op dezelfde golflengte geraakt met de muzikanten, enz... Een vraag die hij niet beantwoordt hier is wat voor gevoel het bij hem oproept wanneer hij met zoveel topmuzikanten voor een enthousiast en aandachtig luisterend publiek zijn symfonie kan dirigeren. Misschien kunnen we het hem ooit wel eens zelf vragen.

Deze Special Extended Collector's Edition is dus heel compleet. Weliswaar van een totale speelduur die niet verleidelijk is om dagen na elkaar alle extra's na elkaar af te spelen maar wel om er af en toe eens eentje van te bekijken. Alle extra's zijn ondertiteld, bijzonder informatief, heel interessant en niet langdradig. Deze box onderscheidt zich dus van het klassieke concept van een dvd met extra's. Geen klassieke 'Behind the scenes', geen bloopers (uit den boze voor een film met 11 Oscars...), geen flauwe interviews of waardeloze tijdvullers. En wij kunnen het weten want we hebben alles, maar dan ook werkelijk alles bekeken. Met kennis van zaken geven we de extra's van deze 'Special Extended Collector's Edition' dan ook de hoogst mogelijke waardering: vijf sterren...