Alles draait om de eenvoud. Een door Het Goede Doel in 1983 op rijm bezongen waarheid als een gevlekte herkauwer. Twee jaar later kwam Peter Weir die stelling netjes bewijzen met het tegelijk doodeenvoudige en levendentertainende Witness.

Een eenvoudig en rechtlijnig kijkstuk waarin een rechtschapen politieman onderduikt in een Amishgemeenschap omdat een jongetje daar getuige was van een moord door een corrupte collega. Waarop de politieman op zijn beurt wordt opgejaagd door de dader(s). Al belet hem dat niet om tussendoor verliefd te worden op de moeder van de kleine Amishknaap. Alles door Weir in beeld gebracht zonder overtollig vet of afleidende kniezwengels. Het resultaat is een oerbrave mengeling tussen thriller en romantisch drama die in al zijn eenvoud uitgroeide tot een aangename boxofficehit.

En zeggen dat het een tijd duurde vooraleer producent Edward S. Feldman een distributeur en geldschieter vond voor het scenario dat bij elkaar werd gepend door de driewielformatie William Kelley, Pamela Wallace en Earl W. Wallace. En dat gedeeltelijk gebaseerd was op een door Kelley geschreven script voor de westernreeks Gunsmoke. Feldman had een deal met Twentieth Century dat eerste keus kreeg voor al zijn projecten. Fox weigerde Witness omdat ze niet wilden investeren in plattelandscinema. Harrison Ford wou dat wel en zei ja tegen het script. Toen Feldman opnieuw langsging bij Fox met het nieuws dat Ford de hoofdrol zou vertolken, bleef het nog steeds njet. Andere studio’s weigerden ook. Paramount gaf finaal wel groen licht en zal zich dat achteraf niet hebben beklaagd.

Feldman ging voor de regie aankloppen bij Weir omdat diens Australische films steevast goed werden ontvangen in de States. Bovendien paste Witness mooi in de rij van films rond clashende culturen en gemeenschappen – een constante in zijn oeuvre. Helaas voor Feldman was Weir niet vrij, daar die volop de verfilming van Paul Theroux’ The Mosquito Coast aan het voorbereiden was. Waarop Feldman zijn oor te luisteren legde bij onder meer John Badham en David Cronenberg – die allebei lieten weten niet geïnteresseerd te zijn – en bij Lynne Litmann. Toen The Mosquito Coast vertraging opliep door gebrekkige financiering, verscheen Weir alsnog op de set van Witness. Het succes van Witness zorgde er naderhand voor dat The Mosquito Coast eveneens werd gereanimeerd, zeker omdat Ford daarin ook de hoofdrol wou vertolken.

Witness weet als zacht kabbelend publieksvriendelijk thrillerdrama net door zijn – daar is het woord weer – eenvoud te begeesteren. Ford bewees dat hij ook gewone rollen kon dragen, Lukas Haas zette in de rol van de kleine getuige een loepzuivere E.T.-waardige vertolking neer, en ook op de overige bijrollen – Kelly McGillis op kop – valt weinig tot niets aan te merken. Voor Viggo Mortensen was Witness trouwens het langspeeldebuut. En voor Alexander Godunov was het de eerste keer dat hij in een Amerikaanse film te zien was.

Passie als subtiele kapstok in een graanhalmfilm die netjes aantoont dat er in de jaren tachtig heus nog wel wat manoeuvreerruimte was voor kijkvoer dat het opkomende tienergeweld een poepje kon laten ruiken. Al hielp het misschien ook wel dat Indiana Jones op de affiche stond.