Het biosjaar 2015 uitzwaaien met een film geregisseerd door de maker van Anchorman, Talladega Nights, Step Brothers en The Other Guys … op het eerste zicht niet meteen een feestelijk eresaluut. Edoch, schijn bedriegt. Adam McKay overstijgt met The Big Short immers zichzelf en het lawaaierige komediegenre waar hij dusver in grossierde. Goed gedaan, Adam. En terwijl de Filmfreakfeestneus toch nog opstaat: ook een duimpje omhoog voor de scenariobijdragen aan Ant-Man vorige zomer.

Dat de eerste bioscoopbeleving van 2016 moeiteloos met vier sterren aan de haal gaat, komt eveneens door de schare acteurs. Brad Pitt, Christian Bale, Ryan Gosling en Steve Carell voeren met verve een appetijtelijke cast aan in wat eigenlijk een weinig appetijtelijk verhaal is. The Big Short is gebaseerd op het boek van non-fictieauteur/journalist Michael Lewis van wie in 2011 Moneyball excellent werd verfilmd. De ondertitel van het boek is 'Inside The Doomsday Machine' en die vat de plot mooi samen. Lewis en McKay gaan in het boek en de film dieper in op de monsterlijke machinaties die tussen 2008 en 2010 de financiële crisis bewerkstelligden. In zijn boek stelt Lewis de financiële bollebozen voor die een paar jaar eerder al wisten te voorspellen dat de huizencrisis de wereldwijde economie een hak zou zetten. En daar ironisch genoeg ook stinkend rijk door werden. De manier waarop ze dat deden en die waarop malafide bankiers rommelkredieten afsloten op de hypotheekmarkt wordt zo begrijpelijk mogelijk uit de doeken gedaan. Voor niet-ingewijden is het ingewikkelde materie, maar toch blijft The Big Short razend interessant en meeslepend. En is daardoor eigenlijk te vergelijken met het al even wenkbrauw fronsende én begeesterende Moneyball waarin het gekonkelfoes achter de schermen van de baseballbusiness werd gefileerd.

Bijna alle namen van de echte betrokkenen zijn veranderd in The Big Short. Die van Michael Burry (vertolkt door Christian Bale) niet. Burry is een excentriek, welhaast autistisch financieel genie. Hij sluit zich vaak op in zijn kantoor waar loeiharde hardrockmuziek te horen is, loopt steevast op blote voeten, heeft een vals oog en gaat zoveel mogelijk sociale verplichtingen uit de weg. In 2005 analyseert hij dat de Amerikaanse huizenmarkt heel onstabiel is, en hij trekt daarmee vergelijkingen met de economische crisis uit de jaren dertig. Hij voorspelt dat de markt gaat instorten in het tweede kwartaal van 2007. Voor hem en zijn firma een kans om rijk te worden als hij bij verschillende banken een lening afsluit waarbij hij geld gaat uitbetaald krijgen indien de banken en kredietinstellingen niet meer aan de hypotheekleningen kunnen voldoen. Aangezien de instellingen niet geloven dat de huizenmarkt ooit kan instorten, sluiten ze moeiteloos leningen af. Burry wordt aanvankelijk weggelachen en zelfs zijn oversten willen zijn vel. Wanneer de markt uiteindelijk instort levert hem dat echter een winst van 489 procent op.

Aandelentrader Jared Vennett (echte naam: Gregg Lippmann - vertolkt door Ryan Gosling) ontdekt toevallig de plannen van Burry en hecht onmiddellijk geloof aan zijn voorspellingen. En besluit prompt om ook te speculeren op de val van de huizenmarkt. Op zijn beurt slaagt hij erin om Mark Baum (echte naam: Steve Eisman – vertolkt door Steve Carell) warm te maken voor zijn plan. Baum is sceptisch, en wordt gaandeweg vooral cynisch als hij en zijn medewerkers uitvissen dat de meeste hypotheekleningen als los zand aan elkaar hangen en hoofdzakelijk bestaan uit rommelkredieten die vaak bewust malafide zijn afgesloten.

En dan zijn er nog de jonge investeerders Charlie Geller/Charlie Ledley (John Magaro) en Jamie Shipley/Jamie Mai (Finn Wittrock). Ook zij leren dat het nogal rommelt in de rommelkredieten, en willen zich net als Burry en Vennett laten gelden. Helaas is hun startkapitaal daarvoor te laag. Waardoor ze gaan aankloppen bij de intussen op pensioen zijnde Ben Rickert (echte naam: Ben Hockett – vertolkt door Brad Pitt) die zich laat overhalen om uit zijn kluizenaarsbestaan te treden als hij de ernst van de zaak inziet.

The Big Short is zowel ‘a big step for men als a giant leap for mankind’: de film werkt prima als spetterend entertainment en is daarnaast een bijna in semidocumentairestijl gedraaide en uitermate cynische reconstructie van de kredietslachting. Dat McKay heel goed naar Scorseses The Wolf of Wall Street heeft gekeken, kan je als verwijt inroepen: de vierde muur wordt meermaals doorbroken en de hippe regieflitsen en -fratsen liggen er soms vingerdik op. En zijn zelfs niet altijd nodig. Wat zorgt voor een aroma dat niet altijd even toon- en reukvast is. Toch heeft The Big Short als kleine broertje van Scorseses Wolf wel degelijk een eigen smoel, en gelukkig is het er een die twee uur en tien minuten veel filmlekkers in het rond strooit. Genoeg redenen om deze film best niet door de drukke mazen van het januarinet te laten glippen.