Hype, hyper, hyperst. Kwam Bowling For Columbine onder de radar onze bioscoopzalen binnengevlogen, bij Fahrenheit 9/11 ('Kroniek van een aangekondigde aanval' zou trouwens ook niet misstaan als titel) is dat allerminst het geval. Enfant terrible Michael Moore kondigde ruim een jaar op voorhand zijn prent aan, en de hype werd nog meer gevoed door een Gouden Palm in Cannes en vooral de distributieperikelen in de USA. Miramax kreeg immers geen toestemming van moedermaatschappij Disney om de documentaire in de zalen te brengen. Disney is immers nogal Bush-minded (Georges broertje Jeb is gouverneur van Florida, thuishaven van Disneyworld) en maakte zich een beetje belachelijk door een week na Fahrenheit 9/11 het sentimentele pamflet America's Heart And Soul in de zalen te droppen, een documentaire die aantoont hoe goed het wel is om in de Verenigde Staten van Amerika te wonen. Nog even en we moeten zowaar onze Disney animatieklassiekers met andere ogen gaan bekijken. Miramax Harvey Weinstein kocht daarop zelf de rechten van Fahrenheit 9/11 over en richtte samen met Moore en de distributiemaatschappijen Lions Gate en IFC de nieuwe distributiearm Fellowship Adventure Group op om de film te releasen. Uiteraard doen geruchten de ronde dat deze distributiefarce bewust door Moore en Weinstein is versterkt om het schandaalkarakter nog wat aan te wakkeren. Wat ook de waarheid is, Fahrenheit 9/11 stevent in elk geval in volle zomerseizoen in de States af op een opbrengst van meer dan 100 miljoen. En ook in Europa trekt deze actuele documentaire volle zalen.

Is het de ophef allemaal waard ? Eigenlijk wel, ook al valt er te discussiëren over de aanpak van Moore. Het is bij mijn weten de eerste keer dat een Amerikaans cineast de zetelende Amerikaanse regering zo flagrant aanvalt door middel van een twee uur durende documentaire. Moore mag zich dan hier en daar (al dan niet terecht) bezondigen aan een manipulatieve gemakkelijkheidoplossing, hij doet vanuit zijn oppositierol enkel maar wat het gros van de Amerikaanse berichtgeving ook doet. Alleen al het feit dat de televisiestations in de States geen beelden mogen tonen van gesneuvelde Amerikaanse soldaten en hun begrafenissen op de thuisbodem, rechtvaardigt Fahrenheit 9/11. Het zijn niet de beelden waarin de draak wordt gestoken met Bush en zijn acolieten die de slagkracht van deze documentaire uitmaken . Alhoewel, de beelden met Bush op de kleuterschool terwijl het WTC wordt geraakt zijn pijnlijk, en de pastiche op 'Bonanza' is hilarisch. Fahrenheit 9/11 is op z'n sterkst als Moore de randevenementen op de korrel neemt, zoals in Bowling For Columbine. De scène waarin een nijvere ondernemer een parachute demonstreert die uw leven kan redden bij een terroristische aanslag lijkt wel uit 'In de Gloria' weggelopen. De botte egotripperijen van het huidige Amerikaanse bewind en de manier waarop ze de burgers een rad voor het oog draaien zijn vaak wraakroepend (de scène waarin de recruteringsdienst van de marine op pad gaat). Moore toont heel wat beelden die we inderdaad al eerder zagen in het nieuws, maar hij voegt er een nieuwe montagedimensie aan toe. Een huilende Irakese vrouw die familieleden verloor door een bombardement van de Amerikanen wordt gevolgd door een interviewclip met leeghoofdige playbackbimbo Britney Spears die vindt dat iedereen maar vertrouwen moet hebben in de president. En het statement van Donald Rumsfeld dat de Amerikanen enkel maar precisiebombardementen doen wordt ontkracht door ontluisterende interviews met jonge militairen ter plaatse. Vaak nog niet eens de middelbare school ontgroeid staat de wanhoop op hun gezicht te lezen. En hun onkunde : de meest pijnlijke scène laat zien hoe de fiere strijders onmogelijk een onderscheid kunnen maken tussen onschuldige burgers en Iraakse soldaten omdat ze hun muziekinstallatie aan de zender van de tank of aan hun helm koppelen en tijdens charges enkel maar keiharde muziek horen die bij de mood past zoals Let The Body Drop en The Roof Is On Fire.

Moore legt het er in zijn voice-over soms iets te dik op (één van de grootste punten van kritiek van deze prent) en trapt hier en daar ook open deuren in (geen enkele senator is bereid zijn zonen naar het front te sturen - niet echt een verrassing), maar hij klaagt tussen het vele Bush-bashen door vooral de onhebbelijkheid en arrogantie van de huidige Amerikaanse regering aan. De verschillen tussen de 'haves' en 'have nots' worden schrijnend blootgelegd : het is inderdaad ironisch dat de economisch minst bedeelden die mijlenver af staan van hun American dream zich het gemakkelijkst laten beinvloeden om voor uncle Sam hun leven te gaan vergooien.