Alle dagen carnaval in het heelal? Verre van. In het sterrenstelsel waarin Steven Soderbergh ons meetroont is het alles behalve een jolig feest. Oordeel zelf maar: psychiater Chris Kelvin (George Clooney) reist na een noodoproep van een collega-wetenschapper naar het ruimtestation Prometheus op de planeet Solaris. Over het hoe en waarom wordt aanvankelijk mysterieus gedaan, waardoor je even zou kunnen denken dat we op weg zijn naar een variante op Alien, Event Horizon of eender welke ruimtemonsterfilm. Niets is echter minder waar, Kelvin ontdekt snel dat de verschrikkingen van een heel andere aard zijn. Zo heeft de noodoproeper van dienst zelfmoord gepleegd, en blijkt de rest van de Promotheus-crew paranoïder te zijn dan een verdwaalde hamster in een stoomorgel.

Het psychologische hek is pas helemaal van de dam wanneer Kelvin op een ochtend wakker wordt met zijn vrouw Rheya (Natasha McElhone) naast zijn zijde. Leuk zou je denken, ware het niet dat zij op aarde reeds het loodje had gelegd door zichzelf om het leven te brengen. En meteen openbaren de hamvragen zich: is Kelvin in het hiernamaals terechtgekomen, is Solaris een levend organisme dat de gedachten en wensen van zijn bezoekers projecteert (wie wil er immers niet een dierbare overledene terug) of is Kelvin gewoon de hoofdrolspeler in zijn eigen nachtmerrie? En kan hij met de Rheya-replica goedmaken waar hij met de echte Rheya faalde? En heeft Solaris het eigenlijk wel goed voor met zijn bezoekers?

Een film als meditatie dus, over leven, dood, liefde, vertrouwen, ziel, schuld, boete en alle gerelateerde gevoelens. Wat is het verschil tussen echt iemand (willen) kennen of verlangens weerspiegeld zien in een ei zo na volmaakte replica van die persoon? Moeten we leren aanvaarden dat mensen die we graag zien er plots niet meer zijn, of is een replica als surrogaat wenselijk? Het antwoord hierop geven doet Solaris niet echt, tenzij een antwoord dat voor iedere kijker anders in te vullen en te interpreteren is. Het elliptische einde (M. Night Shyamalan zal het waarschijnlijk zeer goed kunnen pruimen) werkt dat gevoel uiteraard stevig in de hand.

Solaris is gebaseerd op de gelijknamige roman van de Pool Stanislaw Lem, en kwam reeds in 1972 op het witte doek terecht. Toen deelde de Russische cultcineast Andrei Tarkovsky de lakens uit, en zijn ruim drie uur durende loodzware adaptatie staat nog steeds heel hoog aangeschreven in intellectuele filmminnende kringen. Steven Soderbergh pakt het hele zaakje heel wat gecondenseerder aan: hij verwerkte enkel de relationele invalshoek in zijn scenario, en de andere filosofische vragen uit het boek schoof hij netjes buitenspel. Solaris anno 2002 moet dan ook eerder gezien worden als een hommage aan het origineel en niet als een letterlijke remake. Soderbergh bewijst in elk geval andermaal niet voor één gat te vangen te zijn. Hij blijft commerciële publiekslokkers (Erin Brockovich, Traffic, Out of Sight, Ocean's 11) afwisselen met zeer persoonlijke projecten waar hij naar hartelust experimenteert met structuuroverlappingen en stijllawines (The Limey, Full Frontal). Soderbergh is daarmee momenteel één van de meest bezige bijen in de Amerikaanse cinema. Dat hij Solaris overnam van de nog steeds op zijn Titanic-lauweren rustende James Cameron is daarbij extra opvallend. Al is de Cameron-hand wel herkenbaar in de vele scenes waarin ruimtestations, -nevels en -sondes langs elkaar zweven. Al steekt Soderbergh ook niet onder stoelen of banken dat die scènes tegelijkertijd een hommage zijn aan de metafysische ruimteklassieker bij uitstek 2001, A Space Odyssey.

Of Solaris het grote publiek kan bekoren blijft nog maar de vraag, feit is wel dat er heel wat te ontdekken valt in de prent, als je tenminste van in het begin te vinden bent voor het bijna inerte tempo en het zwaar mentale inlevingsvermogen dat wordt geëist. In elk geval een welverdiende pluim voor de ijzig afgemeten stalen en chromen uitstraling van de film. Zo hebben binnenhuisarchitecten met een neus voor futuristische snufjes meteen ook een extra kluif aan de film. En tenslotte nog dit: director of photography Peter James is gewoon de cameraman-alias van Steven Soderbergh zelve. Echt een bezig bijtje dus, die jongen.