Eén van de meest onderschatte biosreleases van vorig jaar is ontegensprekelijk “Looper”, Rian Johnsons briljante actie/thriller/science-fiction hybride. Minder gehypet dan de volledig door grote studio’s gedraaide blockbusters (“Looper” is deels onafhankelijk gedraaid), maar als puntje bij paaltje komt veel origineler van opbouw en uitzicht dan het gros van de door beursgenoteerde committees gesuperviseerde overgebudgetteerde publiekslokkers. Waarom “Looper” geen echte brokken maakte aan de kassa (al was het gelukkig geen flop) is moeilijk te achterhalen: met Bruce Willis, Joseph-Gordon Levitt en Emily Blunt op de affiche is er alvast geen gebrek aan grote namen. Of misschien is “Looper” door zijn verschillende invalshoeken (en intelligentere verhaal) gewoon moeilijker om te slijten aan een publiek dat vooral eenvoud en herkenbare focuspunten verwacht ?

Rian Johnson is nochtans één van de meest interessante ‘nieuwe’ regisseurs in Amerika. In 2005 debuteerde hij met het voor een kilo appels en een dozijn eieren gedraaide “Brick”, een originele high school noir. Die liet veel mooie dingen verhopen voor de toekomst, wat het een beetje jammer maakte dat opvolger “The Brothers Bloom” die verwachtingen niet helemaal inloste. Geen gebrek aan goede ideeën in die oplichterskomedie uit 2008, maar Johnsons tweede prent bleek een te vermoeiende kijkervaring om echt hoge ogen te gooien. Met “Looper” bevestigt Johnson wel. Meer zelfs, deze science fiction noir is bona fide vijfsterrenmateriaal dat het intellect en de adrenaline in even grote mate beroert.

In 2074 maakt de georganiseerde misdaad gretig gebruik van tijdreistechnologie waarmee ze hun vijanden dertig jaar terug in de tijd katapulteren. Naar 2044 dus, waar “loopers” hen opwachten, hen met een welgemikt schot neerknallen en hen vervolgens laten verdwijnen. Geen spoor in 2074 van het lijk, en de tegenstanders zijn dus letterlijk verdwenen uit de tijd. Om het de loopers gemakkelijk te maken worden de slachtoffers geboeid en met een kap op het hoofd door tijd en ruimte gestuurd, zodat er geen enkele emotionele band mogelijk is tussen de looper en de prooi. Bovendien is aan het lichaam van elk slachtoffer een flinke stapel zilverstaven bevestigd, wat meteen het loon vormt voor de looper. Joe Simmons (Joseph Gordon-Levitt, die ook in “Brick” de hoofdrol vertolkte en even te zien was in “The Brothers Bloom”) is een looper die zich weinig vragen stelt over wat hij doet. Hij wordt er rijk van en moreel plichtsbesef is op het eerste zicht toch ver te zoeken in het jaar 2044, waar de kloof tussen de cynische rijken en het arme plebs groot genoeg is om vijftien stoomboten door te jagen.

Toch zit er voor een looper een serieuze adder onder het gras: op een bepaald moment is elke looper immers verplicht om de oudere versie van zichzelf neer te schieten, waarmee hij meteen zichzelf vermoordt en daarmee zijn eigen toekomst ongedaan maakt. Wanneer Joe zijn oudere ik moet neerschieten loopt het (uiteraard) mis. De dertig jaar oudere Joe (vertolkt door Bruce Willis) slaat op de vlucht, en de Joe uit 2044 gaat er achteraan. Met op hun hielen een departement gangsters, dat alle connecties met het bewind uit 2074 wil verwijderen.

“Looper” is een ongemeen boeiende/slimme/spannende brok sf, die qua look en feel ietwat lijkt op een symbiose tussen “Blade Runner” en “The Terminator”. Maar dan meer in een hedendaagse jas, daar heel wat decors (zeker die op het platteland) geënt zijn op de huidige tijd. Mooi om te zien hoe Johnson niet bespaart op typische sf-elementen, maar tegelijkertijd een eigen unieke weg inslaat. Dat komt omdat hij de imponerende effecten (en de gimmick van het tijdreizen) ondergeschikt houdt aan wat hij echt wil: een verhaal vertellen waarin menselijke emoties centraal staan. Het is geen wonder dat hij de uitleg over het tijdreizen summier houdt: niet teveel over nadenken, anders gaan je hersenen smelten, zegt Willis op een bepaald moment. Als gebruikershandleiding kan het tellen.

Johnson houdt de teugels strak in handen. Het aantal memorabele setpieces is nauwelijks bij te houden. Onze favorieten: een heel gestileerde confrontatie op een boerderij (met Garret Dillahunt als pechvogel van dienst) en de fast forward die laat zien hoe Gordon-Levitt Willis wordt, en daarbij meer vragen opwerpt dan antwoorden heeft. Ook de vertolkingen zijn goed: het is wat wennen aan de prosthetische make-up van Gordon-Levitt, maar los daarvan is hij de juiste man op de juiste plaats voor de getormenteerde held. Willis gedijt altijd goed in volwassen entertainment (zie het – thematisch gelijkaardige – “12 Monkeys”) en Emily Blunt is verrassend als vrouw die tussen de jonge en oude Simmons komt te staan. Bovendien zoekt het scenario oorden die je niet verwacht en de climax is van een hyperkinetische kracht en pracht. Let eveneens op de maatschappijkritiek in de zijlijn die een extra stevige ruggengraat biedt. Net als Christopher Nolans “Inception” twee jaar terug is “Looper” een potente brok adamsappelinbeukende sf-cinema.

Wie “Looper” gemist heeft, kan op dvd en blu-ray het gemis goedmaken. Wie hem wel zag en nog eens wil genieten van alle finesses, kan zijn thuisbioscoop uitbreiden met deze instantklassieker. Aangevuld met een hele rits extra’s. De beste daarvan is ontegensprekelijk het pakket verwijderde scènes, die laten zien dat een film eigenlijk pas definitief vorm krijgt tijdens de montage. Je hebt de optie om die scènes met of zonder audiocommentaar te bekijken. Je kan trouwens de volledige film bekijken met audiocommentaar van Rian Johnson, Joseph-Gordon Levitt en Emily Blunt. Daarnaast zijn er nog een paar korte featurettes die dieper ingaan op het idee van tijdreizen en de productie van de film. Iets te kort om echt diepgaand te zijn, maar als je ze allemaal samen bekijkt en (flarden van) het audiocommentaar beluistert kom je alvast heel wat te weten over Johnsons visie en de totstandkoming van “Looper”. Origineel is alvast de trailer die volledig is geanimeerd. En die de indruk wekt dat “Looper” eveneens zou werken als anime/animatieprent. Enig minpuntje (voor sommigen) is dat de extra’s niet ondertiteld zijn. Maar dat doet niets af aan de impact van deze uiterst verzorgde uitgave.