Wie wil zien (en vooral horen) hoe er vijftien jaar geleden een groot sportevenement in Zuid-Afrika werd georganiseerd waarbij de vuvuzela’s niet op het voorplan stonden, zit goed met ‘Invictus’, het relaas van het wereldkampioenschap rugby dat in 1995 werd gehouden. Vooraleer je denkt ‘een sportfilm, bah’... laat Filmfreak je alsnog op het goede spoor krijgen door mee te geven dat dit – ondanks de rugbyinsteek – helemaal geen sportfilm is, maar een (gedeeltelijke) biografie over Nelson Mandela. En dat de regisseur van dienst goede oude Clint Eastwood is. En die wordt net als goede wijn beter met de jaren. Of blijft toch minstens zijn geurige, rijke smaak behouden.

Tachtig is bezige bij Clint inmiddels, maar de man denkt nog lang niet aan rentenieren. Eind dit jaar komt zijn bovennatuurlijke thriller ‘Hereafter’ uit en inmiddels is hij al begonnen aan de voorbereiding van een biografische film over J. Edgar Hoover, met Leonardo DiCaprio in de hoofdrol. Vorig jaar schonk hij de pelliculeminnende goegemeente met “Gran Torino” naar eigen zeggen zijn afscheid als acteur, zijn liefde voor het regisseursmetier spat echter nog steeds van het doek in “Invictus”, zijn dertigste film achter de camera. Toegegeven, zijn beste is het zeker niet: daarvoor is dit waargebeurd verhaal te voorspelbaar en te klassiek opgebouwd, maar het schijnbaar gemak waarmee Eastwood andermaal een entertainende prent aan zijn filmografie toevoegt dwingt toch opnieuw respect af.

De oorspronkelijke titel van de film was “The Human Heart”, maar gelukkig werd dat ‘tv-film van de week’-gevoel vervangen door het robuustere “Invictus” (Latijns voor onoverwinnelijk), ook de titel van een in 1875 gepubliceerd gedicht van William Ernest Henley waarvan tekstflarden in de film hun opwachting maken. Eastwood heeft al eerder films gemaakt waarin de karakterstudie het haalde op de actie of waarin beide elementen aan elkaar gewaagd waren, maar toch lijkt het onderwerp van deze film (een focus op Nelson Mandela’s eerste jaren als Zuid-Afrikaanse president) niet meteen op Eastwoods lijf geschreven. “Invictus” is in de eerste plaats het troetelproject van Morgan Freeman, die er al lang van droomde om Nelson Mandela te vertolken. Het liefst in een uitgebreide biografische film, maar dat bleek uiteindelijk niet haalbaar. Wanneer Freeman het boek “Playing The Enemy” van John Carlin ontdekte, wist hij meteen dat hij met die episode uit het leven van Mandela een waardig alternatief had gevonden. Eastwood moest niet lang nadenken over de kans om nog eens met Freeman samen te werken, getuige het succes (zowel bij het publiek als bij de critici) van “Unforgiven” en “Million Dollar Baby”.

De film begint met (handig gemanipuleerde) archiefbeelden waarin kort de periode wordt geschetst tussen de vrijlating van Mandela van Robbeneiland en zijn historische verkiezing in 1994 als eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Mandela zoekt ijverig naar manieren om zijn land er bovenop te helpen: de criminaliteit swingt de pan uit, de Rand is amper nog een stuiver waard en spanningen tussen de blanke en zwarte gemeenschappen zijn bijlange nog niet weggevlakt. Wanneer hij ongeveer een jaar in het presidentiële zadel zit, dient zich een gouden opportuniteit aan om de natie te verenigen: het wereldkampioenschap rugby. Zuid-Afrika is als gastland rechtstreeks geplaatst, en dat is misschien maar goed ook, want De Springbokken bakken er niet veel van. Maar dat is buiten Mandela gerekend: dankzij zijn charisma weet hij het team van aanvoerder François Pienaar (Matt Damon) te inspireren en slaagt hij erin om de nationale rugbyploeg terug op de kaart te zetten, ook bij de zwarte bevolking. En op zich is dat al een prestatie, omdat de hoofdzakelijk uit blanke spelers bestaande ploeg niet echt leefde binnen de zwarte gemeenschap. Wanneer De Springbokken er bovendien in slagen om de finale van het wereldkampioenschap te halen, weet Mandela dat hij (even) zijn droom van een verenigde natie heeft bereikt…

De welhaast devote aanpak van Eastwood is niet voor cynici: Morgan Freeman (als er een rol is waarvoor hij in de wieg gelegd was, dan is het die van Nelson Mandela wel) en Matt Damon oreren op twee uur meer Bond Zonder Naam-zegswijzen dan een katholieke vrouwenvereniging op teambuildingweek. Dus ja, het is makkelijk om “Invinctus” af te doen als een weinig genuanceerde Mandelaverering of misschien zelfs als zoutloze oudezakkencinema, maar daarmee gaan de criticasters voorbij aan Eastwoods gebruikelijke, vaak sobere panache. Zowel de rugbywedstrijden (en zeker de finale tussen Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland) als Mandela’s presidentiële doen en laten worden met vaste hand in beeld gebracht. Let vooral op de vele scènes tussen Mandela’s zwarte en blanke bodyguards, allemaal exemplarisch voor het gemak waarmee Eastwood zonder ingewikkelde trucjes of overbodige franjes zijn vak tot in de vingertoppen beheerst.

Kortom, “Invictus” is degelijke en betrouwbare cinema, net zoals we dat van Eastwood gewend zijn. Een aanrader, heet zoiets. Dubbel jammer dan ook dat deze schijf zwaar teleurstelt op het vlak van de extra’s. Als je immers een film hebt waarin een boeiende brok Zuid-Afrikaanse geschiedenis uit de doeken wordt gedaan, dan is het minste wat je zou verwachten toch een boeiende en uitgebreide making of. De film enkel maar omkaderen met een korte featurette waarin Matt Damon laat zien hoe hij zich voorbereidde op zijn (rugby)rol en met de trailer is (op zijn zachtst gezegd) een meer dan gemiste kans. Ja, we weten het: momenteel krijgen in veel gevallen vooral de blu-rayversies de goodies als het op extra materiaal aankomt, maar dat is nog geen reden om de hondstrouwe dvd-kijker (én –koper) met een kluitje in het riet te sturen. ’t Zou in de hoogdagen van Dirty Harry geen waar geweest zijn.