James Cagney volgde zijn opleiding aan de Universiteit van Columbia.  In 1920 zong hij in een koor op Broadway (!) waarna een tijd volgde waarin hij zich bezighield met variété, revues en toneelstukken.  Zijn filmdebuut maakte hij in 1930 en het jaar daarna zorgde zijn vertolking van Tom Powers in de gangsterfilm The Public Enemy voor de doorbraak.

De volgende dertig jaar was Cagney te zien in heel wat bioscoopfilms en liet hij zich ook aansluiten bij de vakbond van de filmacteurs - de Screen Actors Guild - waar hij overigens Voorzitter van was in 1942 en 1943.

Zijn samenwerking met Warner Brothers verliep niet altijd in de beste verstandhouding wat zich vertaalde in meningsverschillen rond aangeboden rollen en hoeveel de Studio bereid was om hem te betalen voor zijn werk.  In 1936 liet Cagney WB even voor wat het was en maakte de overstap naar Grand National.

In 1974 ontving Cagney de Life Achievement Award van het American Film Institute.

In 1961 had de acteur het immers voor bekeken gehouden maar hij verraste vriend en vijand door met Ragtime in 1981 voor een comeback te zorgen.

James Cagney was een polyvalent acteur en zijn filmografie wordt gekenmerkt door een grote diversiteit aan rollen : de slechterik, de held, de onverbeterlijke egoïst maar ook een eerder vreemde, bizarre persoonlijkheid zoals in Yankee Doodle Dandy en Footlight Parade waarbij zijn variété-ervaring een groot pluspunt bleek, Cagney kon het allemaal...  Ook zijn rol van de ontroerende maar kwetsbare Bottom in A Midsummer Night's Dream van Max Reinhardt verdient een eervolle vermelding.