Kriebel in de buik veroorzakende cinema-anticipatie anno 2015 voor iedereen die is opgegroeid in het tijdperk van nek- en VHS-tapijten … dat kan niet anders dan Mad Max: Fury Road zijn. Op de kop af dertig jaar na het weliswaar iets teleurstellende Mad Max Beyond Thunderdome tovert George Miller voor de vierde keer een intens postapocalyptisch spektakel op het scherm. Zonder Mel Gibson in de titelrol ditmaal, al was die aanvankelijk wel gecast. En hij zou – gezien de tijdsflow van de reeks – nog steeds perfect zijn in de rol. Al is Tom Hardy een meer dan waardige vervanger/opvolger. De echte ster is sowieso Miller van wie geweten is dat de Mad Max-microbe hem nooit heeft losgelaten. Ruim twintig jaar heeft hij besteed aan de preproductie en conceptie van Fury Road. Zelfs toen de opnames in kannen en kruiken waren, spendeerde hij nog eens drie jaar aan de postproductie.

In 1979 debuteerde Miller na een aantal experimentele kortfilms met Mad Max, een vigilante actiefilm die hij samen met productiepartner Byron Kennedy – die hij tijdens zijn dokterstudies had leren kennen – grotendeels volledig zelf financierde. Het budget was ontzettend laag, maar dat weerhield Miller er niet van om een van de meest gestroomlijnde Australische actiefilms ooit te maken. Met op het voorplan de toen nog volledig onbekende Mel Gibson als Max Rockatansky, een agent wiens vrouw en kind worden vermoord door een motorbende en daarop aan een bloederige wraakactie begint. Miller plaatste het gegeven in een postapocalyptische setting omdat hij dacht dat het publiek de geweldexcessen op die manier gemakkelijker zou tolereren. Gelijk had hij: Mad Max werd een gigantisch succes in zijn thuisland, en sijpelde geleidelijk aan door naar internationale markten. In Amerika werd de soundtrack – inclusief de dialogen van Gibson - volledig gedubd omdat de Australische matey-accenten niet goed verstaanbaar bleken. Twee jaar later was de sequel – in Amerika door Warner uitgebracht als The Road Warrior - een feit: nog postapocalyptischer, nog gestroomlijnder en nog spectaculairder. De finale achtervolging daarvan staat nog steeds geboekstaafd als een van de meest opwindende actiesegmenten ooit. Vier jaar later volgde het grotendeels met Hollywoodgeld geproduceerde Mad Max Beyond Thunderdome en het vet leek wat van de soep. De film liet de meeste fans op hun honger zitten, en tijdens de preproductie kwam Byron Kennedy om tijdens een helikoptercrash. Miller was daardoor zo van slag dat hij zich voor een groot deel van de opnames van Thunderdome liet bijstaan door George Ogilvie, een vrij onbekende Australische theaterregisseur.

Miller liet Mad Max vervolgens voor wat die was, en probeerde schoorvoetend om een carrière in Hollywood uit te bouwen. Ingehuurde regisseur zijn bleek niet zijn ding en na The Witches of Eastwick verdween hij grotendeels van de radar. Opduiken deed hij als producer van Babe en regisseur van de verguisde sequel Babe: Pig in the City. Uiteindelijk zou hij zelfs zijn heil zoeken in de motion capturing animatiefranchise Happy Feet. Hoe existentieel die ook mag zijn, het blijft moeilijk te geloven dat het brein achter een van de meest fascinerende blockbusterfranchises twee films heeft gemaakt over tapdansende pinguïns. Max Rockatansky verdween echter nooit uit de psyche van Miller. Ergens in 1998 kreeg hij het idee om het universum van Mad Max uit te breiden. Tegen 2001 zouden de opnames beginnen, opnieuw met Gibson in de titelrol. De politieke- en economische onrust na nine eleven en de invasie in Irak gooiden roet in het eten, en het zag er naar uit dat de plannen voor het vierde deel zich daarna niet meer zouden materialiseren. Bovendien was Mel Gibson in Hollywood persona non grata geworden na een paar hevig gemediatiseerde incidenten, gecontesteerde uitspraken over Joden voorop. Miller bleef resoluut geloven in zijn visie en liet zich niet zomaar uit zijn lood slaan. Heath Ledger werd getipt als opvolger van Gibson, en later zag het er naar uit dat Miller ging kiezen voor een 3D-animatiefilm als alternatief. Uiteindelijk toonde Warner zich toch bereid om geld te pompen in Millers originele visie, en rond 2010 werd Mad Max: Fury Road officieel aangekondigd. Met Tom Hardy in de titelrol en Charlize Theron in de rol van de krijgersvrouw Furiosa. Miller liet op een gegeven moment verstaan dat hij van plan was om meteen twee films rug aan rug te draaien. De opnames in Namibië vonden plaats in 2012, waarop Miller zich afzonderde voor een schier eindeloos lijkende postproductie, inclusief reshoots. Waarop het uiteindelijk nog eens drie jaar extra duurde vooraleer de film echt rijp was voor de bioscoop.

Waanzin of een gezonde dosis doorzettingsvermogen? Wat het ook is, vast staat dat alle moeite niet vergeefs was. Mad Max: Fury Road is (actie)cinema van de bovenste plank waarin pure fun en cinematografisch vernuft hand in hand gaan. Sterk en goed is dat Miller voortbouwt op de vorige drie: geen remake, reboot of reimagining, eerder een logische verderzetting van de saga, zij het dus met een andere hoofdacteur. Bovendien laat hij alles tonaal perfect aansluiten bij wat hij eerder bracht: de actie is even frenetiek, de stunts even spectaculair, de plot even rudimentair. Alleen hangt er nu een prijskaartje aan van 150 miljoen dollar. Dat zorgt her en der voor een ietwat opgeblazen CGI-omkadering, maar zonder dat die de spankracht van het echte kunst- en vliegwerk in de weg staat.

Drie decennia nadat we Max voor het laatst mad zagen probeert hij nog steeds te overleven in een desolate woestenij. Immortan Joe (een gemaskerde Hugh Keays-Byrne alias Toecutter zaliger) houdt samen met zijn War Boys de bevolking van zijn stad/citadel onder de knoet door hen af en toe wat water te geven. Al spaart hij evenmin de roe. Max komt in hun klauwen terecht, en raakt vervolgens betrokken in de strijd tussen de War Boys en Imperator Furiosa (een furieuze Charlize Theron). Die gaat er vandoor met Immortan Joes harem, vijf vrouwen die hij als kweekvoer gebruikt om zijn kinderen ter wereld te brengen. Joe wil zijn vrouwen terug en zet met een gigantisch autoleger de achtervolging in op de gepimpte tanker van Furiosia. Wie wil kan in het scenario een feministisch pamflet zien, of een veroordeling van dictatoriale regimes. Of je kan alle eventuele boodschappen gewoon links laten liggen, en gaan voor twee uur lang oogverblindend knappe actie, gefilmd als een lange achtervolgingssequentie. De rustpunten zitten steevast ingebed binnen de blauwdruk van de centrale achtervolging waarin de adrenaline en benzine in gelijke dosissen vloeien.

Mad Max: Fury Road bevat meer verrassingen dan je op het eerste zicht zou denken. Het regent continu fijne details: van de littekens op het lijf en de leden van Immortan Joe en de zijnen over de aankleding van de trucks tot de bijna freakshowachtige proporties waarmee Miller zijn universum doorspekt. Een dwerg met een baard, zogende Rubensiaanse vrouwen en een snoodaard met een klompvoet: in het Marveluniversum zal je ze niet gauw zien. Net die details maken van Mad Max: Fury Road een rijk geschakeerde kijkervaring. De plot kan misschien op een bierviltje, om alle fraais te accentueren en te vatten heb je toch een paar riemen papier en verschillende kijkbeurten nodig. Of hoe de inmiddels zeventigjarige Miller vierendertig jaar na het sublieme The Road Warrior bewijst nog steeds de enige echte onvervalste Ayatollah of Rock ‘n Rolla te zijn. Als puntje bij paaltje komt is The Road Warrior misschien nog steeds de beste uit de reeks – al is de eerste eigenlijk ook een bona fide meesterwerk. Dat komt misschien meer door de charme van wat ooit was dan aan het wennen wat nu is. Wij gaan alvast nog eens kijken: zo verslavend is Millers uitbreiding van zijn universum. J.J. Abrams zal serieus uit zijn pijp mogen komen wil hij vermijden dat Mad Max: Fury Road aan het eind van dit jaar met de wisselbeker voor beste nostalgische adrenalinetrip aan de haal gaat.