Elke Disney-film betekent voor ons oefenen met de ‘trappen van vergelijking’ zoals dat vroeger heette. Toen ondergetekende nog op de schoolbanken zat, in plaats van op de Filmfreak redactie nu. Opnieuw moeten we vaststellen dat enkel de ‘overtreffende trap’ wordt gebruikt in een recensie van een film uitgebracht door Walt Disney Pictures.  Schattigst, creatiefst, ga zo maar door…

Als opwarmertje – ook al een Disney-traditie - krijgen we, eens de lichten worden gedoofd, weer een super-kortfilmpje als voorgerecht.  Eén die ons doet denken aan Inside Out van vorig jaar.  Heel goed gevonden, prima uitgewerkt en op basis van dit animatiefilmpje en Vaiana als hoofdilm moeten we de loftrompet waar we nog maar heel even op bliezen al opzij leggen en een gans orkest laten aanrukken om ons enthousiasme voldoende kracht bij te zetten na het zien van Vaiana.

Vaiana (Moana in de States, waarom dit daar anders moe(s)t is mij niet duidelijk) steelt al onmiddellijk ons hart eens zij als klein meisje voor het eerst in beeld komt. Schattigst weet je wel.  Samen met haar leeftijdgenootjes luistert ze naar sterke verhalen verteld door ‘gramma Tala’, de moeder van ‘Chief Tui’, vertellingen die soms wel een heel klein beetje angstaanjagend zijn voor de aandachtige toehoorders (de angst op die gezichtjes…). Het is het verhaal van Te Fiti, het moedereiland dat de kracht bezat om zelf leven te creëren. Maar ook dat van Maui, de halfgod van wind en zee die op een dag het hart van Te Fiti stal waardoor een boze kracht ontstond die al snel heerste over de volledige regio. In zijn strijd met de duivelse vijand Te Ka verloor Maui het hart van Te Fiti met alle gevolgen van dien… Eén van de lessen die steeds maar weer wordt herhaald aan Vaiana is dat je 'nooit voorbij het rif mag gaan'. Afgaand op het uiterlijk lijkt Vaiana niet te verschillen van de andere kinderen op het eiland Motonui waar ze woont maar wanneer ze in een onbewaakt moment naar zee stapt is duidelijk dat ze zich toch onderscheidt van de andere kindjes. Vaiana is de uitverkorene én…ze heeft een bijzondere relatie met de zee.

Vele jaren later, Vaiana is nu 16, vertelt haar oma een geheim. Laat ze dingen zien aan haar kleinkind die nog maar weinigen voor haar hebben gezien. En wordt ook duidelijk dat ze een missie te vervullen heeft, zij moet ongedaan maken waar Maui vele jaren geleden voor heeft gezorgd. Want de eilandbewoners lijken dan wel vast te zitten op Motonui met een visbezetting die bijna tot nul is herleid, vroeger was dit een sterk, trots, avontuurlijk volk dat de oceanen trotseerde en maar weinig zaken niét kon realiseren. Het is dus aan Vaiana om de klok terug te draaien, op zoek te gaan naar Maui en het lokale volk terug in ere herstellen. En daarvoor zal ze natuurlijk wel een heel klein beetje voorbij het rif moeten gaan…

Moana betekent in een aantal Polynesische talen eigenlijk ‘oceaan’. Toen Ron Clements en John Musker jaren geleden de idee hadden om een film te gaan maken waarin de Stille Oceaan centraal stond baseerden ze zich enkel maar op tekeningen en verhalen zoals zij en andere stervelingen die kenden. Maar toen ze in een eerste voorzichtige poging om hun huiswerk op te starten kennis kregen van de enorme mythologie die de Polynesische eilandengroep kenmerkte, werd een plaatsbezoek in één klap een ‘must’. Het opzet: persoonlijk contact maken met niet alleen de lokale bevolking zoals leerkrachten, families, oudere bewoners, ambachtslieden, boeren, vissers, archeologen, antropologen, geschiedkundigen, enz…, maar hierbij ook zoveel mogelijk opsteken van wat de leefomgeving te bieden had op alle vlakken dus niet alleen fauna en flora. Helemaal dus geen toeristisch bezoek of snoepreisje, wel met de ganse groep van medewerkers alles maximaal benaderen als een soort van waarnemers, researchers, studenten. Niets was taboe en alle ervaringen ter plaatse bepaalden in zekere zin ook het scenario van de film. Tatoeages bijvoorbeeld – een belangrijk gegeven in de film (!) – hebben een belangrijke betekenis onder de bevolking van Samoa en ook dat werd uitgewerkt in het eindproduct. Verder werden ook nog bezocht: Samoa en Tahiti.

Om alle informatie beheersbaar te houden werd een groep van adviseurs opgericht – Het Oceanic Story Trust (OST) – die tijdens het volledige productieproces in nauw contact stond met de filmmakers.  De voortdurende wisselwerking tussen het OST en de makers leidde tot het bijzondere eindresultaat van Vaiana.

Moana lijkt iets te hebben van Lilo & Stitch maar meer dan Hawaï als gemeenschappelijke noemer is er niet. De Stitch-film dateert al van veertien jaar geleden en toen was er nog geen 3-D, de versie waarin wij Moana konden zien. Wat vroeger nog schattige figuurtjes waren zijn nu échte poppetjes die met die extra dimensie tot leven komen op een manier zoals vroeger niet mogelijk was. Waar vroeger niet te veel hooi op de animatie-vork kon genomen worden blijkt nu nog maar eens de grenzeloosheid qua mogelijkheden en potentie van de (Disney-)animatoren, hun hardware, hun persoonlijk talent, hun applicaties. Honderden mensen doen in één scène wat het scenario van de film voorschrijft.  Dit is – alweer – een animatiefilm ‘close to perfection’. 

Eens Vaiana de tocht heeft aangevat zijn er overigens maar weinig personages behalve een kip (!) en Maui om je aandacht vast te houden waarmee de makers bewijzen dat méér eigenlijk niet hoeft. Het zijn de Disney-liedjes die de boel bij wijze van (muzikaal) extraatje nog méér opfleuren, deuntjes en melodietjes die je zelfs als je ze de eerste keer hoort uitnodigen om mee te zingen en die nog een tijd na de uitsmijter (op het einde netjes blijven zitten iedereen!!) door je hoofd blijven spelen. En het is de magie van sommige visueel verbluffende scènes die ons opnieuw bewijst dat dit weeral eens het beste is wat de zevende kunst in het segment van de animatiefilm te bieden heeft. Het stukje waarin Vaiana door de (open) zee wandelt bijvoorbeeld is van een onwaarschijnlijke schoonheid en technische perfectie zoals we nog maar zelden in een animatiefilm zagen.

Waar in het verleden (Finding Nemo) het bewegen van koralen en andere elementen in de oceaan nog een topic was tijdens interviews met de regisseurs of andere filmmakers, gaat men nu nog wat verder, de weerspiegeling van Vaiana’s gezicht in het bewegende zeewater bijvoorbeeld. Of het krullend haar van Vaiana/Moana. Probeer dat maar eens waarheidsgetrouw op het grote scherm te toveren. Niet alleen bij droog maar ook bij nat haar. Voor het gezicht van Moana alleen al kregen de animatoren maar liefst 180 controle-mogelijkheden, kwestie van de verschillende gelaatsuitdrukkingen van het hoofdpersonage zo accuraat mogelijk te kunnen weergeven.. Rapport- of puntengewijs uitgedrukt: een 10 op 10 voor Disney. 

Het stukje met de gigantische krab is wat ons betreft overbodig en mocht een ‘deleted scene’ zijn bij de latere dvd- of Blu-ray release. Maar het absolute hoogtepunt, zeker wat het visuele aspect betreft, zit aan het einde van de film. Neen, om spoiler redenen geven we geen details maar onthoud misschien de woorden eilandvorm en groen als geheugensteuntje. Alhoewel je van ons daar ook Rihanna mag aan toevoegen. Verrast? Houd het in gedachten bij het bekijken van dit vervroegd Sinterklaas- of kerst-geschenk in animatiefilmverpakking.