Net zoals Swentibold op geen enkele landkaart te vinden: Syriana. Al zou het Witte Huis in Washington het ongetwijfeld liever anders zien: een nieuw land in het Midden-Oosten, ontstaan uit een 'fusie' tussen Syrië, Irak en Iran. En uiteraard met een pro-Amerikaans beleid zodat de vele olievoorraden daar voor eens en altijd in the land of the free terechtkomen. Een blik op het wereldnieuws leert dat de huidige toestand (om het zacht uit te drukken) nogal afwijkt van dit politiek-militair droombeeld.

Regisseur-scenarist Stephen Gaghan pende een aantal jaar terug de multiculturele drugsthriller Traffic bij elkaar en kiest opnieuw voor een meerlagige actuele verhaallijn: hoe het Westen er alles aan doet om de controle over de internationale olievoorraad te verkrijgen en te behouden en het daarbij zowel over politieke, corporate als onschuldige lijken gaat. Al komen ook de Oosterse leiders niet onbesproken uit dit scenario. Gaghan haalde zijn mosterd bij het boek 'See No Evil: The True Story of a Ground Soldier in the CIA's War on Terrorism' van ex-CIA agent Robert Baer, en kneedde het tot een zeer ingewikkeld, maar tegelijkertijd ook zeer intrigerend geheel.

Bob Barnes George Clooney) is een CIA-agent die het Midden-Oosten als zijn broekzak kent. Het is trouwens niet de eerste keer dat hij er vuile overheidszaakjes opknapt. Hij beseft dat er geheime machinaties aan de gang zijn wanneer hij de opdracht krijgt om Nasir (Alexander Siddig), prins van een oliestaat met anti-Amerikaanse voorkeuren, te laten vermoorden en hij meteen zelf een doelwit blijkt te zijn. Diezelfde Nasir heeft ook banden met energieanalyst Bryan Woodman Matt Damon), die hem adviseert hoe het beste uit zijn natuurlijke rijkdommen te halen eens hij koning is. Dan is er ook nog de fusie tussen de twee oliegiganten Connex en Killen. Een fusie die nauwlettend onderzocht wordt door advocaat Bennett Holiday (Terence Wright), want er zijn vermoedens van oneerlijke handelspraktijken in het spel. En in de zijlijn ontvouwt zich het verhaal van twee Pakistaanse jongeren die gerekruteerd worden door Moslimfundamentalisten...

Het duurt een tijd vooraleer de verschillende plotlijnen elkaar raken of hoe duidelijk wordt hoe de ene plot invloed heeft op de andere. Zelfs bij het eind zorgt elke link niet voor waterdicht 'wie, wat, waarom'-uitsluitsel. En toch blijf je gehypnotiseerd aan het scherm gekluisterd. Moeilijk gaat immers ook, zo blijkt. De cinematografische kracht en pracht van Syriana is groot en door het vele 'contintenthoppen' laat het zich nooit raden in welke richting de film verder gaat evolueren. Bovendien levert Gaghan op die manier een grote intrigerende spanningsboog af : net omdat je niet alles vat blijf je extra opletten in dit complex-intelligente verhaal.

Het scenario laten verwateren tot een Reader's Digest-samenvatting zou pas echt een grote vergissing geweest zijn. En verwateren is er hier niet bij, want het politieke gehakketak van het eerste uur maakt langzaam maar zeker plaats voor bonafide suspens van de bovenste plank. En zeggen dat Gaghan als regisseur in 2002 debuteerde met het zuurstofloze Katie Holmes-onding Abandon.