Carrière maken voordat de bom valt. Al lang afgevinkt op de emmerlijst van Christopher Nolan, want de man is binnen zoals dat heet.

Eens je je eigen projecten kan uitkiezen en ontwikkelen in een door commerciële regels gedomineerd filmlandschap, eens je zelf kan bepalen met wie je samenwerkt en eens je eender welke film – hoe moeilijk of tegendraads die ook is – kan verkopen en hypen als het nieuwe beste ding … ja, dan mag je er zeker van zijn dat je filmische erfenis verzekerd is. Wat voor de welwillende kijker dan weer mooi is, is de vaststelling dat Nolan niet voor een gat te vangen is, wars van zijn inmiddels herkenbare en vaak te auditief overladen stijl. Zo is zijn twaalfde langspeler geen metafysische omelet, maar een rechtlijnige brok klassieke epische Amerikaanse cinema.

Op wat vrij duidelijk afgelijnd springen tussen verschillende tijdvakken heen na is Oppenheimer een rechttoe-rechtaan biografische film over J. Robert Oppenheimer, algemeen beschouwd als ‘de vader van de atoombom’ daar hij tijdens de tweede wereldoorlog aan het hoofd stond van The Manhattan Project, het wetenschappelijk-militair programma dat in Los Alamos de atoombommen ontwikkelde die Truman in augustus 1945 op Hiroshima en Nagasaki liet droppen. En daarmee het aanschijn van de wereld, oorlog, vrede, geopolitiek en nederpop aanzienlijk zou veranderen.

Wie was Oppenheimer? Het antwoord op die vraag vond Nolan onder meer in de vuistdikke Pulitzerwinnende biografie American Prometheus die in 2005 op de boekenplanken belandde. Een complexe en ambitieuze wetenschapper die zich na het ontwikkelen van de bom en zeker na wat er in Japan mee werd gedaan niet echt meer kon lostrekken uit het moreel-dubbelzinnige drijfzand waar hij steeds verder in wegzakte. Oppenheimers eigen psyche is echter maar de helft van het verhaal: de andere is voorbehouden voor de manier waarop hij naderhand in Amerika werd behandeld. Van ongezouten held naar controversiële paria, zo blijkt uit de reconstructie van de onderzoekscommissie waar hij in 1954 – weliswaar achter gesloten deuren – op de rooster werd gelegd en zich moest verantwoorden voor zijn communistische en linkse sympathieën en algemene drijfveren. Een politieke afrekening die zijn carrière bij de Atomic Energy Commission vroegtijdig zou beëindigen en het mysterie rond zijn persoon nog zou aanzwengelen.

Nolan toont duidelijk waar zijn sympathieën liggen, maar toch kan je Oppenheimer niet echt van vooringenomenheid beschuldigen. En als die er al zou zijn, dan speelt die toch tweede viool na de cinematografische drijfkracht en de opzwepende karwats van het talent voor en achter de camera. Cillian Murphy excelleert met zijn schermvullende vertolking van de enigmatische titelfiguur: als er een masterclass bestaat in hypnotiserend-ondoorgrondelijk maar tegelijkertijd toch heroïsch acteren dan studeert Murphy hier cum laude af. Ook de bijrollen zijn manna voor de acteermeerwaardezoeker: met naast de op het antagonistenvoorplan staande Robert Downey Jr. ook plaats en ruimte voor onder meer Matt Damon, Emily Blunt, Florence Pugh, Josh Hartnett, Casey Affleck, Kenneth Branagh, Matthew Modine, Tom Conti, Alden Ehrenreich, Jason Clarke, Gary Oldman en nog een trits bekende gezichten die je niet onmiddellijk kan benoemen is Oppenheimer filmisch affer dan af.

En nog meer zo door het meesterschap van beeldenmenner Nolan. Zo laat hij de val van de bommen op Hiroshima en Nagasaki niet zien, maar spaart hij de emotionele ravage op voor een later moment. Wat hij wel laat zien als nagelbijtende sequentie: de lancering van de Trinity-testbom, waarin hij mooi speelt met geluid, stilte en tegengeluid.

Oppenheimer is een schootdansfilm die tijd en geduld vraagt en waarin traagheid de snelheid bepaalt. Een kijkstuk dat meerdere visies nodig heeft om alle finesses te vatten, en een waardoor je zin krijgt om nog eens naar JFK te kijken. En naar Fat Man and Little Boy. En naar The Day After. En naar Threads. En naar Interstellar. En naar Inception. En naar … en … Oh ja, en ook naar … Oppenheimer, een machtige magneetfilm zowaar. Eentje die zalft, slaat, af en toe misschien zelfs wat verveelt – (sshh, niet verder vertellen) – edoch finaal hypnotiseert.