“The Given Day”, “Live By Night” en “World Gone By”. Ziehier de titels uit Dennis Lehanes Coughlin-trilogie. Daarvan heeft Ben Affleck nu het middelste deel verfilmd. Affleck, die als regisseur succesvol debuteerde met “Gone Baby Gone”, een andere Lehaneverfilming, zag de tijd rijp om zich nog eens vast te bijten in het oeuvre van een meesterverteller die de laatste jaren vrij vlot de weg naar het witte doek vindt (zie ook “Mystic River”, “Shutter Island” en “The Drop”). Affleck, die sindsdien met “The Town” en het Oscargelauwerde “Argo” bewees een interessant cineast te zijn, leek een goede keuze om Lehanes meanderende gangsters in de jaren twintig-epos in heldere en pakkende cinemataal om te zetten. Leek, want het is vrij snel duidelijk dat de verfilming van “Live By Night” in eerste instantie een gemiste kans is.

Het is uiteraard niet gemakkelijk om personages te laten resoneren als je het tweede boek uit een reeks verfilmd waarvan de narratie doorloopt. Personages met achtergrond en karakter (de vaderfiguur vertolkt door Brendan Gleeson bijvoorbeeld) worden zo herleid tot nevenfiguren met amper vlees aan de botten. Een andere reden waarom Affleck de bal naast het doel keilt, is de gelaagdheid van de bronroman. Dat speelt zich af over meer dan twintig jaar, en Affleck kan die lagen amper vangen binnen een tijdsbestek van twee uur. Grote stukken van de plot (een lange én belangrijke passage in de gevangenis en een spectaculaire overval op een marineschip) halen de film niet. Ook daar valt mee te leven: wie van een verfilmd boek een letterlijke cinemaweerslag verwacht, heeft immers geen realistische verwachtingen.

De echte reden dat de verfilming van “Live By Night” niet werkt, is eigenlijk Affleck zelf. Teveel ijdelheid (hij is hier zowel regisseur, producent, scenarist als acteur) doet de spiegel barsten, zo blijkt. Als regisseur faalt hij om chemie tussen de personages op het doek te brengen. De verstandhouding tussen Affleck en gangsterdeerne Sienna Miller heeft geen cinematografische warmte, waardoor het nogal moeilijk is om te geloven dat die amour fou een belangrijke beweegreden is voor de acties van Afflecks gangsterpersonage Joe Coughlin. En zo zijn er nog een heleboel scènes of plotscharnieren die in het boek wel overtuigen, maar op het doek vooral méh en bléh overkomen. Als acteur gaat Affleck ditmaal ook (nog eens) karakterloos de mist in: Leonardo DiCaprio, die hier als coproducent optreedt, was ongetwijfeld een betere keuze geweest.

Tommygunpotentieel genoeg nochtans in het verhaal van Joe Coughlin, de zoon van een in Boston gevestigde van Ierse afkomst zijnde politie-inspecteur, die kiest voor een leven van misdaad maar zichzelf geen gangster wil noemen. Hij raakt daarbij verwikkeld in een maffiamachtsstrijd tussen de Ierse Albert White en de Italiaanse Maso Pescatore, en weet zich dankzij lef en met geluk zo te manoeuvreren dat hij beide bendes te slim af is en zo kan stijgen in de hiërarchie. De beste scènes zijn eigenlijk nog de actiescènes – inclusief uitgebreide ratata shoot-out: niet zozeer omdat die filmisch verrassen, maar eerder omdat we dan niet opgescheept zitten met de mechanische dialogen van de tot bordkarton gereduceerde personages.

Het eigenlijke lot van Joe Coughlin wordt trouwens pas duidelijk in “World Gone By”, een in boekvorm nog grotere pageturner dan “Live By Night”. Gelukkig heeft Affleck geen plannen om dat derde deel ook te verfilmen. Door het kassafloppen van “Live By Night” zou Affleck die plannen sowieso toch hebben moeten opbergen. In Amerika bracht de film na een brede release van twee weken nog niet eens tien miljoen op.

Wie Joe Coughlin genegen is, concentreert zich dus beter op de boeken. En zal zich dat niet beklagen. Wie kiest voor de film of vergelijkt met het boek mag zich voorbereiden op een karakter- en moedeloze uitschuiver.