Lang, langer, marathon. De lengte van Martin Scorseses Killers of the Flower Moon lijkt nogal een issue te zijn. Maar zou dat niet mogen zijn. Cinema is nu eenmaal epiek: de magie van het grote scherm, het gevoel te hebben iets speciaals te zien … de geschiedenis van het witte doek is erop gebouwd. Al is alles relatief, daar in de begindagen van de zevende kunst een halfuur ook al lang was.

Zalig zijn de regisseurs die de benodigde tijd (nog mogen) nemen om hun verhaal te vertellen. Nem. Wat niet wil zeggen dat deze drie uur en bijna een half niet onder de loep mag worden genomen: Killers of the Flower Moon heeft immers naast de pieken ook dalen, waardoor je de speelduur wel voelt. Een betere kalibratie was in die optiek zeker welkom geweest. Of eventueel een half uurtje korter. Of misschien zelfs langer, om de balans nog wat fijner te krijgen.

Edoch, eerst de inhoud. En die fascineert uitermate: gebaseerd op ware feiten en op David Granns in 2017 verschenen non-fictieboek Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI. Het zit zo: de Osage-indianen werden destijds door de Amerikaanse regering van hun gronden verdreven en willens nillens verkast naar lappen grond in Oklahoma. Lappen waarop later olie werd gevonden, wat de Osage plots heel, heel en heel rijk maakte. Overeengekomen werd dat ze hun grondrechten mochten houden, al zorgden de blanke autoriteiten er wel voor dat ze ook een vinger in de pap te brokkelen hadden bij de ontginning van de gronden en het ‘sturen’ van de Osage. En vaak op een heel slinkse manier.

Komt hierbij in beeld: veebaron William Hale. Ogenschijnlijk een vriend van de inheemse bewoners, maar eigenlijk de aanstoker van een boud plan om zoveel mogelijk grondrechten in handen te krijgen. Niet door hen open en bloot omver te knallen, maar door andere blanken in de buurt te manipuleren om Osage te vergiftigen of te vermoorden zonder bewijzen achter te laten. De komst van Hales neef Ernest Burkhart in de naweeën van de eerste wereldoorlog past ook in dat plan. Hij duwt Ernest in de handen van de Indiaanse Mollie, en nadat ze married with children zijn laat hij systematisch haar familieleden vermoorden zodat de gecumuleerde grondrechten in haar bezit komen. En uiteindelijk ook naar Ernest zullen vloeien, daar hij gif laat toevoegen aan Mollies insuline. De vele onverklaarbare doden in de gemeenschap nopen de Osage er uiteindelijk toe om federale hulp in te roepen. Waardoor plots het Bureau of Investigation op de stoep staat – de voorloper van de FBI – om de zaak te onderzoeken. Meteen het einde van de heerschappij van Hale.

Het oorspronkelijk idee was om Killers of the Flower Moon te vertellen uit het standpunt van het (F)BI-onderzoek, maar nog tijdens de preproductie verschoof het accent. Scorsese koos ervoor om van de relatie tussen Mollie en Ernest de centrale spil te maken en het verhaal meer van binnenuit te vertellen, daarbij de Osagecultuur benadrukkend en eerbiedigend. Wat meteen verklaart waarom het (F)BI-team pas ergens ver in de narratie opduikt.

Scorsese werkt hier voor de eerste keer samen met zijn beide fetisjacteurs: voor de tiende keer met De Niro, voor de zesde keer met DiCaprio. Die zou eigenlijk eerst de (F)BI-speurneus Tom White vertolken, maar hij koos er uiteindelijk voor om Burkhart te vertolken. Een tegendraadse rol voor DiCaprio: een ruggengraatloze schlemiel die zich voor de kar van de manipulerende Hale (De Niro) laat spannen.

Killers of the Flower Moon is een cynische kijk op de American Dream en een ontluisterend relaas over achterbakse corruptie en meedogenloze hebzucht … Goodfellas is eigenlijk niet zo veraf. En toch is Killers of the Flower Moon geen slam dunk. Ironisch genoeg zijn de gaten het meest duidelijk tijdens het afsluitend uur. Alsof Scorsese zich plots moest beginnen haasten om alles nog verteld te krijgen, en daarbij het evenwicht tussen het onderzoek, de rechtszaak en het Mollie-Ernest-verhaal niet meer in balans krijgt. Waardoor de afdronk bijlange na niet zo sterk is als verwacht. Plots valt op dat sommige scènes te kort zijn, andere dan weer te lang en nog andere zelfs redundant ogen. Personages krijgen geen propere introductie meer – hallo daar, Brendan Fraser en roep zo eens niet man – of zelfs geen ordentelijk eindsaluut. En weg is plots de epiek.

Killers of the Flower Moon is uiteindelijk te hobbelig om echt tot het allerbeste van Scorsese te horen, waar zover dat wat wil zeggen in een oeuvre dat bol staat van meesterlijke en interessante worpen. Inhoudelijk en historisch staat Killers of the Flower Moon echter als een huis, en ook de vertolkingen van De Niro, DiCaprio, Lily Gladstone (Mollie) en Jesse Plemons (White) zorgen voor mooi cinematografisch vuurwerk. Toch maar gaan kijken, dus? Ja hoor. En ook luisteren, want de testamentsoundtrack van Robbie Robertson zorgt voor een broeierige auditieve ondersteuning.

Te zien op 50e editie van Film Fest Gent.