De overwinning van “Her” in de categorie Beste Origineel Scenario was - samen met de naamsverandering van Idina Menzel in Adele Dazeem - de grootste verrassing tijdens de voorbije Oscaruitreiking. Niet omdat de prijs voor “Her” onterecht zou zijn, maar omdat er maar weinigen deze kleine film een kans gaven tussen de prijzenregen van de grote kleppers. Voor Spike Jonze alvast een mooie bekroning voor een dusver eigengereide carrière (“Being John Malkovich”, “Adaptation”, “Where The Wild Things Are”) waarin hij meer catert aan de meerwaardeconnaisseur dan aan de popcornsnuffelaar.

“Her” is meteen het eerste langspeelscenario dat Spike Jonze helemaal zelf schreef. “Being John Malkovich” en “Adaptation” werden neergepend door Charlie Kaufman, en voor de verfilming van Maurice Sendaks gelauwerde kinderboek “Where The Wild Things Are” werkte Jonze samen met romanschrijver Dave Eggers. Het idee voor “Her” kreeg Jonze al zo’n tien jaar geleden. Toen ontdekte hij een instant messaging-service die met artificiële intelligentie was uitgerust. Als je sprak tegen het IM-toestel, dan antwoordde het terug en je kon er in principe een gesprek mee voeren. Die 'sciencefictiontoepassing' bleef door Jonzes hoofd spoken en eerst puurde hij er “I’m Here” uit, een kortfilm van een halfuur die handelt over de liefde tussen twee robots in een futuristisch Los Angeles. Die kortfilm is trouwens integraal te bekijken op YouTube. “I’m Here” bleek een opstapje te zijn naar “Her” waarin Jonze dieper ingaat op de liefde tussen een mens en een via artificiële intelligentie bestuurde computer.

In Los Angeles anno 2025 werkt de introverte Theodore Twombly (Joaquin Phoenix) voor een bedrijf dat in opdracht van hun klanten brieven schrijft aan huidige of ex-lieven, ouders, familieleden etc. Het zijn de werknemers zelf die de tekst bedenken (een beetje poëzie in het lijf hebben is een absolute must), die dan vervolgens als een handgeschreven brief uit de printer komt rollen. Een beetje ironisch dat Theodore, die met zijn eigen essentiële zijn in de knoop zit, dag in dag uit de gevoelens van anderen moet zien te verwoorden. Zeker omdat hij zelf ook op zoek is naar wat meer zin en kleur in zijn leven nadat zijn huwelijk met Catherine (Rooney Mara) spaak liep. En dan is daar plots Samantha. Geen vrouw van vlees en bloed, maar een computerbesturingssysteem dat is uitgerust met artificiële intelligentie – en de stem van Scarlett Johansson – en perfect weet, voelt en verwoordt wat Theodore wil horen. Theodore begint Samantha als zijn nieuwe en ware liefde te beschouwen, en Samantha zelf leert ook bij van de gevoelens die ze voor Theodore ontwikkelt. Zozeer zelfs dat de relatie tussen Theodore en Samantha al snel de ups en downs van een relatie tussen twee gewone mensen begint te vertonen.

Wie de synopsis van “Her” in amper een zin leest (een man begint een relatie met het artificieel intelligent besturingssysteem van zijn computer) zou kunnen denken dat Jonze met een draadloze update van de jarentachtigtienerklassieker “Electric Dreams” op de proppen komt. Wat uiteraard niet zo is, tenzij ergens heel diep in de grondlaag. Je kan “Her” gemakkelijk zien als een satire op en vingerwijzing naar het digitale tijdperk waarin bijna iedereen met een mobiel digimaatje op zak loopt. Al is het in de eerste plaats een karakterstudie over een soms depressieve eenzaat die in een steriele wereld op zoek is naar liefde en genegenheid. Dat hij die niet vindt komt niet enkel door de gedigitaliseerde wereld trouwens, maar ook door zijn eigen onvermogen om te koesteren wat hij liefheeft.

Wie vertrouwd is met het oeuvre van Jonze zal niet verrast zijn door de heel ingetogen manier waarop “Her” in beeld is gebracht: de strakke vormgeving van Los Angeles in een niet zo verre toekomst (met dank aan cityscapes die in Shangai werden opgenomen) zit als gegoten bij de melancholische ondertoon van Jonzes romantische dissectie. Of hoe de gemoedstoestand van het hoofdpersonage naadloos in elkaar vloeit met de setting die in al zijn eenvoud heel mooie beelden oplevert. Of beangstigende, afhankelijk van hoe je de kille, digitale toekomst bekijkt. Op het eind vergaloppeert Jonze zich in een iets te filosofische en hoogdravende aanpak. De klip waar de relatie tussen Theodore en Samantha uiteindelijk op afstevent zal in de eerste plaats de OS-nerds aanspreken, en niet zozeer de romcomliefhebbers die al dan niet per ongeluk de “Her”-zaal zijn binnengewaaid. Al zou dat ene kleine detail in het finale shot eigenlijk iedereen moeten weten te ontroeren.