Indien de pratende vrouwen uit de titel zich in een grootstedelijk koffiehuis hadden bevonden, dan hadden ze het vast gehad over kaneelkoeken, stofzuigers, kroonblaadjes of de allesomvattende vraag of waxen beter gebeurt met of zonder strips. Maar aangezien de pratende vrouwen uit de titel samenkomen op een hooizolder in een rurale kolonie staan er andere onderwerpen op het programma. Te weten: vuige mannen, vrouwenrechten, zelfbeschikkingsrecht en de vrij naar The Clash aangepaste hamvraag should we stay or should we go.

Even inpikken bij de bron: in een mennonietengemeenschap in de Boliviaanse Manitoba Colony werden tussen 2005 en 2009 systematisch vrouwen in hun slaap verkracht door een groep mannen. Om daarbij geen weerstand te ondervinden werd er een bedwelmende stof in de slaapvertrekken verspreid. Het jongste slachtoffer was drie, het oudste vijfenzestig. Klachten of vragen van de vrouwen genre ‘weet jij waar die blauwe plek vandaan komt’ werden door de mannen afgewimpeld als vrouwelijke verbeelding of de wil van God. Want in een streng gelovige bijna sektarische gemeenschap kan je natuurlijk iedereen van alles wijsmaken. De verkrachtingen kwamen uiteindelijk aan het licht en in 2011 werden zeven mannen veroordeeld tot vijfentwintig jaar gevangenisstraf.

Miriam Toews – wiens ouders trouwens Canadese mennonieten waren – publiceerde in 2018 het boek Women Talking dat zich afspeelt in de nasleep van de massaverkrachtingen. Zij het met een fictieve en imaginaire insteek: de gesprekken waar alles om draait vallen volledig onder de noemer dichterlijke vrijheid. Toews situeert de mennonietengemeenschap ook niet in Bolivia, maar in een afgelegen stuk Amerika dat zich schijnbaar ver van de ‘normale werkelijkheid’ situeert en waar de tijd precies is blijven stilstaan. Zo een waar je elk moment Harrison Ford en Alexander Godunov door het beeld kan zien wandelen terwijl ze een schuur aan het bouwen zijn. De vrouwen kunnen nauwelijks lezen en schrijven, dragen traditionele klederdracht en zijn er enkel maar om de autoritaire mannen te plezieren, kinderen groot te brengen, het huishouden te doen en – als er nog wat tijd over is – te crochetten.

Women Talking speelt zich af nadat de verkrachtende mannen zijn gearresteerd. Alle andere mannen uit de kolonie zijn naar de grootstad om er de waarborg van de daders te betalen zodat ze hun proces in vrijheid kunnen afwachten. Twee dagen waarop de vrouwen de kolonie voor zichzelf en hun kinderen hebben. De vrouwen uit de twee grootste families komen samen in een schuur om te beslissen of ze het de mannen vergeven, er openlijk een confrontatie mee aangaan of dat ze met hun biezen en kinderen hun woonplaats gaan verlaten, op zoek naar een beter leven waarvan ze zelfstandig de touwen in handen kunnen nemen.

Women Talking gaat uiteraard niet enkel over de beestigheden die destijds plaatsvonden in de mennonietengemeenschap. Het verhaal breekt wars van tijd en plaats een lans voor empathie en universele vrouwenrechten, en is een onverholen aanklacht tegen mannelijk machtsmisbruik, oppressie en schrijnend cynisme. Zij het verpakt als abstracte parabel. Geloof speelt een grote rol in het leven van de vrouwen en de beslissingen die ze nemen. Want als de vrouwen zich tegen de mannen keren of als ze hun lot in eigen handen nemen zouden ze wel eens geëxcommuniceerd kunnen worden en later niet tussen de boterbloemen in Gods groene velden mogen wandelen en zo van die dingen.

Sarah Polley is al een hele tijd niet meer op het scherm te zien als actrice en levert met Women Talking haar vierde langspeler als regisseur af. Een persoonlijk project, daar Polley als jonge actrice ook met masculijn venijn is geconfronteerd. Ze weet zich te omringen met een sterke cast bestaande uit onder meer Rooney Mara, Claire Foy en Jessie Buckley en door productionele steun van Frances McDormand die zichzelf op het scherm tevreden stelde met een bijrol. En dan is er ook nog Ben Whishaw als (brave) man die het notuleren van de vergadering van de vrouwen voor zijn rekening neemt.

Gemakkelijke cinema is Women Talking niet. Mooie cinema is het enkel als je er een klik mee maakt. Voel je die niet, dan is de kans groot dat je aan de zijlijn verdwaalt in wat vaak een theoretisch en ontastbaar pamflet is waarin maar weinig echt naar de keel grijpt of onder de huid kruipt. De kiemen om te grijpen of te kruipen zijn er wis en waarachtig: cinematografisch ademende desolaatheid en tristesse, de onzichtbare dreiging van een klappen uitdelende man die terugkeert naar het dorp en de unheimliche tegenstelling tussen het leven van vandaag en zeden en gebruiken die je eerder in de zeventiende eeuw zou verwachten … of je omzeilt de theatrale didactiek door luidop applaudisserend en meezingend met The Monkees de weg naar de nieuwe horizon te omarmen of je loopt ermee vast als stugge kijkervaring die zelden echt openbreekt. Kiezen: het is altijd wat.