Het is niet de eerste keer dat het doen en laten van bankovervaller John Dillinger (1903 – 1933) en zijn cohorten uit de filmische doeken wordt gedaan, en het zal waarschijnlijk ook niet de laatste zijn. De bekendste adaptatie dusver was John Milius’ “Dillinger” uit 1973, maar stilist Michael Mann ziet het met “Public Enemies” ambitieuzer en hangt de teloorgang van de gangster op aan de opkomst van het FBI en aan de invloed die het allemaal had op de georganiseerde misdaad. Een paar dichterlijke vrijheden niet te na gesproken, volgt de film de historische gebeurtenissen vrij accuraat. Oorspronkelijk zou de research van Bryan Burroughs dienen als basis van een door Robert De Niro’s productiemaatschappij geproduceerde miniserie op HBO. Dat project viel echter in het water, deels omdat Burroughs liever een non-fictieboek over de woelige gangstertijden schreef dan een scenario. Michael Mann kocht de rechten over en begon in 2007 aan zijn adaptatie. Oorspronkelijk zou Leonardo DiCaprio de rol van Dillinger vertolken, maar uiteindelijk belandde die in de schoot van Johnny Depp (de rol, niet DiCaprio).

Michael Mann stopt heel wat tijd en energie in het zorgvuldig reconstrueren van Amerika’s golden thirties. Waar mogelijk filmde hij op de plaatsen waar alles zich afspeelde, en Mann probeerde sowieso om niet te filmen op soundstages maar in bestaande gebouwen. Dat alles om de authenticiteit te verhogen. Dat de cineast meermaals flirt met wat zich gemakkelijkerwijze laat omschrijven als ‘grote cinema’ hoeft dan ook niet te verbazen. Dat het bij flirten blijft, wel. “Public Enemies” slaagt er immers niet in om echt te overdonderen of te beklijven. Misschien omdat het allemaal wat te koel en te berekend is ?  Of is het omdat Mann veel hooi op de verhaalvork neemt, maar slechts op weinig gebeurtenissen of personages echt diep ingaat ?  Johnny Depp mag dan wel enigmatisch en charismatisch zijn in de rol van Dillinger, het personage levert noch sympathie noch antipathie op. En Mann komt nooit echt verder dan het verbinden van de te verwachten genreclichés en de geschiedkundige feiten.

“Public Enemies” concentreert zich uitsluitend op de teloorgang van Dillinger, en niet zozeer op het begin van zijn ‘carrière’ als brutale bankovervaller. Wie wil weten wat zijn achtergrond is of hoe hij in de misdaad verzeilde, installeert zich maar beter met een goed geschiedenisboek in de sofa, of met het wereldwijde web voor het raam. Op dat vlak vertoont “Public Enemies” wat gelijkenissen met “The Assassination Of Jesse James By The Coward Robert Ford”. Ook daar werd de dood van een beruchte Amerikaanse crimineel (annex volksheld) uit de doeken gedaan zonder dat de film een echte biopic was. Dillinger voerde de overvallen uit met heel wat beruchte companen zoals Baby Face Nelson en Harry Pierpont, die allemaal als figuranten de revue passeren. Parallel hieraan lopen de pogingen van J. Edgar Hoover om een federale misdaadbestrijding op poten te zetten. En wordt Dillinger rechtover “G-man” Melvis Purvis (Christian Bale) gezet, wiens taak het is om Dillinger bij de lurven te vatten.

Dat Mann knipoogt naar of leentjebuur speelt bij zijn eigen “Heat” is ietwat onvermijdelijk. Waar De Niro en zijn bende in het hedendaagse Los Angeles grof geschut bovenhaalden om overvallen te plegen, ratelen de tommy guns in “Public Enemies” dat het een lieve lust is. Bij een sleutelscène (een nachtelijke schietpartij bij een barak waarbij het spervuur bijna een kwartier duurt) is de wens om zelf dekking te zoeken achter de rugzit van de stoel op de voorgaande rij meer dan reëel.

Mann kan filmen, zoveel is zeker. Let in die optiek ook op de finale waarin Dillinger wordt neergeschoten bij het verlaten van een bioscoop waar hij zich “Manhattan Melodrama” met Clark Gable en William Powell liet welgevallen. Jammer dat “Public Enemies” geen cinema is die echt van de sokken blaast en dus geenszins een moderne klassieker is. Wat gezien het potentieel en de finesse waarmee de film is gemaakt toch tot de mogelijkheden behoorde.