Of het een goed jaar is voor de rozen – al dan niet in de bioscoop – moet je aan George Jones of Elvis Costello vragen, voor films over Somalische piraten daarentegen is 2013 duidelijk hét moment. Eerder was er al het Deense Kapringen, en op de eindejaarsvalreep krijgt het gegeven van piraterij in de Afrikaanse Hoorn zowaar nog een spectaculaire, groots opgezette Hollywoodbehandeling. Gelukkig een serene: geen Michael Bay aan de regieknoppen dus, maar Peter Greengrass die met Bloody Sunday en United 93 bewees een goede keuze te zijn als het aankomt op reconstructies van ware feiten. En die met Bourne 2 & 3 eveneens liet zien het blockbusterwerk waardig te zijn.

In april 2009 vaart het Amerikaanse vrachtschip Maesk Alabama uit van de haven van Salalah in Oman. Aan boord: enkele tonnen in containers verpakte commerciële goederen en wat hulpgoederen. Het schip zet koers naar Mombasa, en vaart daarbij recht door de Afrikaanse Hoorn voorbij de kust van Somalië. Hét gebied waar je moet uitkijken voor piraten. Somalische krijgsheren sturen vanuit Somalië immers mannen uit om de schepen te kapen en de bemanning vervolgens te gijzelen in ruil voor enkele miljoenen dollars die veelal door de rederijen worden uitbetaald. Die mannen zijn geen professionele gangsters, maar eerder lokale werklozen of vissers die – in ruil voor een deel van de koek – het risico nemen om Westerse schepen te enteren. Het gros van de miljoenen komt terecht in de zak van de opdrachtgevers. Ook de Maersk Alabama komt in het vizier van Somalische piraten te liggen. Een skiff met vier man aan boord slaagt er in de Amerikaanse mastodont te enteren. De bemanning verschanst zich grotendeels in de machineruimte in de hoop daar niet te worden gevonden. Kapitein Rich Phillips (Tom Hanks) probeert met listen en uitstel de kapers uit de buurt van de machinekamer te houden, maar leider Abduwali Muse (Barkhad Abdi) laat zich niet met een kluitje in het riet sturen. Wanneer Muse alsnog wordt overmeesterd door de crew, ziet het er naar uit dat de piraten ditmaal van een kale kermis gaan thuiskomen. Muse en zijn drietal volgelingen blijken echter zeer gehaaid en de hele missie wordt nog hachelijker wanneer ze erin slagen om Phillips te gijzelen in het reddingsvaartuig van de Maersk Alabama. Het begin van een kat-en-muisspel waarin uiteindelijk de Navy SEALs als moderne cavalerie mogen optreden …

Captain Phillips leunt binnen Greengrass’ oeuvre het dichtst aan bij United 93: een film die je niet zozeer moet zien om wat er gaat gebeuren (de afloop is op voorhand bekend voor wie de actualiteit volgt), eerder om hoe alles in beeld is gebracht. Captain Phillips is cinema met een grote C: Greengrass filmde het merendeel op echte schepen – in de Middellandse Zee voor de kust van Malta om precies te zijn - en dat zorgt voor een levensecht realisme. De scène waarin de Maersk wordt geënterd moet qua intensiteit zelfs niet onderdoen voor de degen- en dolkklassiekers uit Hollywoods Gouden Jaren. Piratenromantiek is er echter niet bij: Captain Phillips is een hot topic prent die – zonder echt prekerig te worden – laat zien hoe de moderne piraterij een uitwas is van de scheefgetrokken toestand tussen het rijke westen vs het arme zuiden. En hoe de kapers eigenlijk ook maar arme dutsen zijn die voor de kar van corrupte krijgsheren worden gespannen.

In de eerste plaats is Captain Phillips echter vooral een spannende thriller: Greengrass laat zijn camera meedeinen op het ritme van de golven (zonder echt in handcamera overdrive te gaan) en toont eens te meer zijn talent als intelligent en gepassioneerd filmer. Aanvullende woorden van lof zijn er voor de intense vertolkingen van Tom Hanks en nieuwkomer Barkhad Abdi als de twee clashende kapiteins: vooral Abdi is zo goed als zeker van een Oscarnominatie voor beste mannelijke bijrol.

Frappant is wel dat de toenmalige crew van de Maersk Alabama weinig lof over heeft voor hun kapitein Phillips: die zou in het echt vooral een koppige tiran zijn geweest en helemaal niet de everyday hero die Greengrass en scenarist Billy Ray propageren. Of hoe dichterlijke vrijheid in films die gebaseerd zijn op waargebeurd verhalen schijnbaar niet te ontwijken valt. Als het - zoals hier - viersterrencinema oplevert, is er alvast geen reden om dat erg te vinden.