Nic Balthazar loopt op wolkjes. Onlangs hoorde ik hem nog in een nauwelijks onderdrukte toestand van euforie zijn gevoelens onder woorden brengen wanneer een journalist(e) even peilde naar de gemoedstoestand van de nieuwbakken regisseur in België. De woorden die de filmmaker hierbij gebruikte waren niet mis te verstaan. Nominatie. Oscar. Om er maar twee van te citeren. Na het zien van de debuutfilm van de (moeten we nu schrijven ex-?)filmcriticus kunnen we enkel maar begrip opbrengen voor de niet altijd even bescheiden uitingen van geluk en verwachtingen naar de toekomst toe van de regisseur tijdens het bewuste gesprek.

Ben (Greg Timmermans, een naam om te onthouden) is anders. Verschillend van alle andere jongens en meisjes in de klas. Hij speelt online het videospelletje Arch Lord van kwart voor zes tot zes uur driëndertig. Hij komt op die manier in een andere wereld terecht. Een wereld waar hij het nu al tot ‘level 80’ heeft geschopt. Een bijzondere prestatie. Maar de wereld buiten het computerscherm is ook al niet zijn wereld. Ben leeft in een nog andere wereld. Geïsoleerd van zijn moeder, zijn broer, zijn klasgenoten, de leraars op school. Ben vermijdt oogcontact, schiet communicatief tekort voor een normaal gesprek. Maar haalt ondanks alles toch behoorlijke resultaten op school.
Zijn problemen zijn niet nieuw. Want reeds als kleuter had hij een afwijkend gedrag wat voor problemen zorgde in de klas. Ben zag al veel dokters, de laatste had eindelijk gevonden wat er scheelde en had het over autisme. Au-tis-me. En dan werd in het kabinet van de dokter luidop de vraag gesteld of het daarom nodig was om hem naar een andere school te sturen. “Maar hij wordt doodgepest” zei zijn moeder. “Dat gebeurt” zei de dokter, “dat gebeurt” en eigenlijk was het niet eens slecht bedoeld van de arts. Maar hij had er ook totaal geen idee van wat zich allemaal in klas afspeelde. Hoe ver de pesterijen gingen. Hoe groot de onmacht van Ben wel was.
Ben heeft nog met één iemand wél contact

Het is voor ons als niet-deskundige moeilijk uit te maken of de manier waarop Balthazar autisme heeft vertaald naar een film er één is om de loftrompet voor boven te halen. Wat wél zeker is, is het feit dat de film autisme onder de aandacht brengt, voor een aantal mensen ook bespreekbaar zal maken. Een recente studie toonde immers aan dat 1 op 165 mensen in meer of mindere mate autistisch is. Zoniet belangrijker in de film is het element van pesten op school wat hier probleemloos met het gegeven autisme verweven wordt. En de mogelijkheid dat het onafgebrokken kwellen en treiteren uitmondt in zelfmoord… het is onthutsend als je weet dat in 2005 de zelfmoordlijn maar liefst 10.000 oproepen te verwerken kreeg, iets wat overeenkomt met elk uur een telefoontje…

Nic Balthazar geeft toe dat hij voor de aanvang van de opnames films heeft (her-)bekeken als “Forrest Gump”, “Le Huitième Jour”, “Spider” van David Cronenberg, “Fight Club” van David Fincher en “To Die For” van Gus Van Sant maar of hij hier iets heeft van overgenomen en zo ja wat zal maar voor weinigen duidelijk zijn. Volgens ons is “Ben X” eerder zijn film geworden. Gemaakt op zijn manier. Op de wijze zoals hij zelf wilde. En… met een budget van slechts anderhalf mijoen Euro…
Eerst en vooral worden échte beelden gecombineerd met virtuele beelden en – personages. In de échte wereld wordt continu teruggekoppeld naar die andere wereld die bestaat uit computer graphics (het Koreaanse spel Arch Lord bestaat overigens ook echt…). Keuzemenu’s die in beeld verschijnen blijven niet beperkt tot de begingeneriek maar komen als een soort popups in de film zelf op het (beeld)scherm te voorschijn. Enkele keren kiest Balthazar zelfs voor een soort tussenoplossing, een soort combinatie van de twee. Personages die lijken over te gaan in getekende computerversies van zichzelf. Het klinkt ingewikkeld maar het wordt duidelijk voor wie de film gaat bekijken. En Nic Balthazar doet dit deel van het werk gedoseerd, weloverwogen, op de gepaste momenten, zonder overdrijven. Mooi.