Het eerste doelpunt van het Belgische bioscoopjaar 2008 is gescoord, keihard en ongrijpbaar binnengetrapt in de nok van het doel der hooggespannen verwachtingen. Atonement is de naam van het prijsbeest: een hartverscheurend drama dat heel wat moois te bieden heeft voor iedereen met een hart voor echte cinema. Of voor echte literatuur, want de gelauwerde roman van Ian McEwan waarop de film is gebaseerd was al in 2001 ‘talk of the town’. Bij sommige tranentrekkers voel je van meet af aan dat je gemanipuleerd wordt, en dat de verhaalwendingen er enkel maar zijn om het publiek met scheepsladingen goedkoop sentiment de buitenlucht in te sturen, net zoals in een horrorprent de booswicht steevast nog stuiptrekkingen vertoont na de climax.

Niet zo in Atonement, waar de gebeurtenissen logisch naar een ontknoping leiden die tegelijkertijd ontroerend en intriest is. En die ook wat te zeggen heeft over de kracht van het woord en het beeld. Droge ogen zijn geen optie wanneer de eindgeneriek uit de projector komt rollen... je bent bij deze gewaarschuwd. De man die alles in uitstekende banen leidt is de jonge Brit Joe Wright, die in 2005 debuteerde met een heel mooie versie van Jane Austens Pride & Prejudice. Het talent dat zich toen openbaarde is al met zijn tweede film tot volle bloei gekomen. Hopelijk hoeft hij niet teveel concessies te doen voor The Soloist, zijn eerste Hollywood-film die momenteel in de steigers staat.

Engeland, 1935. Op een statig landhuis beleeft oudste dochter Cecilia Tallis (de uit Pride & Prejudice meegelifte Keira Knightley, die best wel eens de verkoop van groene jurken zou kunnen aanzwengelen) een stiekeme romance met knecht des huizes Robbie Turner (James McAvoy, die met deze film ook zijn grote doorbraak forceert – vorig jaar acteerde hij zich in de kijker met The Last King of Scotland). Die romance is zelfs zo pril dat de twee betastende en verkennende geliefden hun liefdesbelofte tegenover elkaar nog moeten uitspreken. Een bizar incident bij een fontein is voor Cecilia’s jonge zus Briony (Saoirse Ronan) reden genoeg om te vermoeden dat Robbie een perverse maniak is, zeker als ze ook nog een dubieus briefje van hem onderschept. Wanneer haar jonge nichtje Lola op een nacht wordt aangerand in de tuin, weet Briony onmiddellijk wie ze als dader moet aanduiden. Robbie wordt gearresteerd, en verdwijnt uit het leven van de getormenteerde Cecilia. Vijf jaar later heeft Robbie zijn celstraf ingeruild voor een ‘carrière’ als soldaat in het Britse leger en komt hij in de hel van Duinkerke terecht. Cecilia probeert als frontverpleegster in contact te komen met hem. Briony (op 18-jarige leeftijd vertolkt door Ramola Garai) heeft intussen haar fout ingezien, en ook zij tracht met zichzelf in het reine te komen….

Atonement begint als een sensuele variant op de James Ivory-films. Waar Ivory meestal plechtstatig en zelfs een beetje saai uit de hoek kwam, gaat Wright ongegeneerd een stapje verder: de pivotale scène in de bibliotheek is van een ongekende schoonheid, en het spel tussen ‘de rijken en de armen’ oogt (hoe voorspelbaar het op zich ook is) verbazingwekkend fris. Na de arrestatie van Robbie verandert de toon van de film: we zien hoe Robbie probeert te overleven aan het front, en de oorlogsbeelden zijn nog schrijnender dan die in Un long dimanche de fiançailles waar de film tijdens die passages gelijkenissen mee vertoont. En toch zijn die twee films heel anders van toon: Un long dimanche leefde overduidelijk van de hoop: de hereniging van Audrey Tautou met haar geliefde moest er komen, anders was de film voor niets geweest. Atonement teert op boete en verlies, en hier is een ‘eind goed, al goed’-fade out heel wat minder vanzelfsprekend. Atonement is een film over een happy end, maar daarom niet noodzakelijk met een happy end. En dat is net de kracht ervan.

Het mag op zich dan allemaal niets meer zijn dan een eenvoudig verhaaltje over een verloren liefde, Wright en zijn cast maken van de film een emotionele uppercut die heel lang blijft nazinderen. Hopelijk kan Atonement een paar Oscarnominaties verzilveren, want dit is een film die elke vorm van publiciteit kan gebruiken om nog meer mensen in de bios te laten zetelen. Bij de Golden Globes deed Atonement het alvast uitstekend: van de zeven nominaties (beste drama, beste regisseur, beste actrice in een drama, beste acteur in een drama, beste actrice in een bijrol, beste scenario en beste soundtrack) werden er twee ook daadwerkelijk in een gouden gloobje omgezet: de film werd uitgeroepen als beste drama, en ook de mooie score van Dario Marianelli ging verdiend met een prijs aan de haal. Gaan zien en horen dus deze film, en ons linkeroorlelletje eraf als hij binnen twaalf maanden niet in menig top tien-lijstje prijkt.