Op het moment dat wij u klaviergewijs laten weten wat we van The Last King of Scotland vonden, is Forest Whitaker misschien wel proactief druk in de weer met het formuleren van zijn dankwoord. Want hij is dé gedoodverfde favoriet om op 25 februari met het Oscarbeeldje voor 'Beste mannelijke vertolking' mee naar huis te nemen. Zijn schoorsteenmantel bulkt momenteel al uit van de onderscheidingen die hij voor deze film kreeg (BAFTA, Golden Globe, Screen Actors Guild, ... ) maar er kan er vast nog eentje bij. Het is dan ook een beetje jammer dat de film minder sterk is dan Whitakers gelauwerde prestatie laat vermoeden.

Deze kijk op het presidentschap van Idi Amin Dada in Oeganda tussen 1971 en 1979 is immers niet zo beklijvend als we hadden gehoopt. Schuldige hiervan is het scenario dat zich af en toe zelfs de allures van een goedkope soap opera aanmeet. Bovendien kom je ook niet zoveel te weten over het hoe en waarom van de situatie in Oeganda destijds (waren de Britten nu voor of tegen Idi Amin Dada?), dus als verhelderende geschiedenisles scoort de film ook al niet over de ganse lijn.

Het verhaal wordt verteld uit het standpunt van de Schotse, blanke dokter Nicholas Garrigan (James McAvoy). Een fictief personage trouwens: het karakter is gedeeltelijk gebaseerd op een Britse soldaat die tot de hoogste rangen van Idi Amin (Forest Whitaker) wist door te dringen, en die na de val van de president ettelijke jaren in de gevangenis doorbracht. Nicholas is een echte dromer: hij wil als jonge beginnende dokter een verschil maken in Oeganda, het liefst gekoppeld aan wat spanning en avontuur. Hij komt in Oeganda net nadat Idi Amin zijn militaire staatsgreep heeft gepleegd, en de jonge Schot gelooft wel in de beloftes van de nieuwe leider. Wanneer hij Idi Amin verzorgt nadat de presidentiële bolide tegen een te traag overstekende koe is gebotst, schopt hij het meteen tot persoonlijke lijfarts. Hij mag logeren in de sjiekste hotels en villa's en krijgt alles wat zijn hartje begeert, wordt ingeschakeld bij belangrijke besprekingen en schopt het tot all-round 'vriend van de president'. Dat moet verkeerd aflopen, natuurlijk. Garrigan ontdekt gaandeweg dat Idi Amin niet de menslievende president is die hij beweert te zijn. Hij aarzelt niet om zijn politieke tegenstanders te folteren en te executeren, en ook in zijn ogen minderwaardige bevolkingsgroepen (of iedereen die hem voor de voeten loopt) vallen ten prooi aan zijn megalomane drang om te heersen, gevoed door een voortdurende staat van paranoia en grootheidswaanzin. In totaal kwamen (afhankelijk van de bronnen) tussen de 300.000 en 500.000 mensen om tijdens zijn acht jaar durend bewind.Wanneer Garrigan ontdekt dat het ook voor hem dodelijk kan zijn als hij nog lang in de buurt van Idi Amin blijft, probeert hij het land te ontvluchten. Maar Idi Amin pikt geen verraad, en hij is dan ook niet van plan om zijn ex-lijfarts te ontzien...

Het personage van Garrigan is nogal karikaturaal uitgewerkt. Geen fijne karakterfinesses bij deze man, waarbij alles in hapklare brokken wordt getekend. Net daarom is het niet zo eenvoudig om met hem mee te leven: berouw komt na de zonde, we weten het al sedert we als ukkepuk dagelijks naar 'De Fabeltjeskrant' keken om klokslag 18 uur. Het feit dat de film (los van de politieke situatie in Oeganda tijdens het bewind van Idi Amin) grotendeels fictief is, maakt het er trouwens ook niet makkelijker op om enige overkoepelende weltschermz te voelen: zeker niet als het scenario een nogal wel heel flauwe thrillerweerhaak bevat: Garrigan die rollebolt met een van de vrouwen van Idi Amin en haar ook nog eens zwanger maakt... soap opera, we zeiden het al.

Gelukkig bevat de film ook elementen die wel geslaagd zijn. De film voelt zeer seventies aan door de garderobes en de kleuren, en het blijft altijd leuk om historische gebeurtenissen filmisch doeltreffend geënsceneerd te zien. Regisseur Kevin Macdonald bewees al eerder te weten hoe een waargebeurd verhaal te reconstrueren (zijn documentaires One Day in September en Touching The Void zijn dikke aanraders), en ook ditmaal bewijst hij een oog voor spanningsopbouw te hebben. De gijzeling van de passagiers van het Air France toestel door de Palestijnen in 1976 op het vliegveld van Entebbe wordt treffend in beeld gebracht, maar helaas wordt het hoe en het waarom van die gijzelingsactie maar oppervlakkig uitgelegd. De dubbele climax (zoals het echt gebeurde op Entebbe enerzijds en de fictieve klopjacht op Garrigan anderzijds) is dan wel strak geregisseerd, verhaaltechnisch is het maar een mager beestje. En we schreven het al bij Das Leben Der Anderen: echt kippenvel wordt nog altijd gegenereerd door de echte kern van de film, het scenario. En op dat gebied laat The Last King of Scotland toch teveel steken vallen om met een echt voldaan gevoel de eindgeneriek te aanschouwen. Niettemin, een meer dan verdienstelijke poging om een stukje 'vergeten geschiedenis' terug in de kijker te plaatsen.