Er is onduidelijkheid over de geboorteplaats van Mario Monicelli. Sommige bronnen vermelden dat hij in Rome werd geboren, andere dat hij het levenslicht zag in Viareggio maar dat ligt dan weer in Toscane…
Zijn vader was journalist, zelf studeerde Monicelli literatuur, geschiedenis en filosofie aan de universiteiten van Milaan en Pisa. Hij maakte zijn entree in de filmwereld als assistent-opnameleider maar hij heeft ook een tijd als filmcriticus gewerkt.
In 1935 maakte hij I ragazzi della via Paul, zijn eerste amateurfilm gedraaid in 16mm én gebaseerd op Molnars The Boys of Paul Street. De film werd vertoond op het filmfestival van Venetië en Monicelli kreeg er zelfs een prijs voor. Eén jaar later werd hij bij Machaty aangenomen als regisseur. Hierna was hij ook actief als scenarist, samen met Pietro Germi en Giuseppe de Santis maar ook met Steno waar hij in de eerste helft van de jaren ’50 heel wat films mee maakte. Acht in totaal waarin ene Toto telkens het centrale personage was en tegelijk ook een reeks films die een nieuw genre deden  ontstaan dat je het best kunt omschrijven als zuurzoete komedies, Italiaanse stijl.

Vanaf dan werd Monicelli als regisseur meer en meer succesvol. Met de satirische misdaadkomedie I soliti ignoti, ook bekend onder nog twee andere titels - Big Deal on Madonna Street en The Usual Unidentified Thieves (!), een satire over een roof die verprutst wordt, scoorde hij niet alleen bij het publiek maar had hij ook internationaal veel succes.
In 1959 keerde hij terug naar het filmfestival van Venetië met La grande guerra (The Great War), een satire vol zwarte komedie rond de Eerste Wereldoorlog, met succes want hij ontving er de Gouden Leeuw voor terwijl de film kreeg ook de Oscar voor Beste buitenlandse film kreeg.
En dat Monicelli voor zijn films ook meestal een bijdrage levert wat het scenario betreft bleek nog maar eens in 1965 toen hij samen met zijn collega’s Age en Furio Scarpelli genomineerd werd voor een Oscar.

Zoals bij elke acteur, actrice of filmmaker van betekenis vindt je onderaan het Oscar-overzicht. Maar Monicelli won nog meer filmprijzen: twee keer de prijs voor Beste regie in Berlijn; voor Cairo Michele (1976) en The Marquess of Grillo (1982).