Seibei Uguchi is niet langer in de mogelijkheid om het leven als samurai in te vullen zoals de anderen dit doen. Na een lange periode van ziekte is zijn vrouw overleden en kwam hij diep in de schulden te zitten. Daarenboven staat hij er alleen voor om voor zijn twee dochters Ito en Kayano van 5 en 10 te zorgen en ook zijn moeder die bij hem inwoont is hulpbehoevend. Zij komt in een staat van beginnende dementie waarbij ze soms haar eigen zoon niet langer herkent...

Seibei of Schemer zoals hij door zijn collega's wordt genoemd zorgt voor schande wanneer blijkt dat hij bij het hoge bezoek van de kasteelheer ongewassen en ruikend naar stokvis verschijnt. De relatie met de anderen wordt er hierdoor niet beter op. Seibei kan na de dagtaak ook nooit eens wat tijd doorbrengen met hen in een ontspannen sfeer omdat hij niet kan en wil ontkomen aan de verplichtingen die hij thuis heeft waardoor hij wat geïsoleerd raakt van de rest.

Het is voor de oudoom van Seigei's kinderen duidelijk dat Seigei beter af zou zijn met een vrouw. Geen schoonheid waarschuwt hij hem wel maar één met met brede heupen om kinderen te baren... Seigei bedankt voor dit oneerbiedig voorstel en vindt dat hij nog beter af is alleen. Maar dan komt de dag dat zijn collega Ninuma Seigie toevertrouwt dat zijn zus recent gescheiden is van haar echtgenoot. Tomoe heeft bewust een einde gemaakt aan het samenleven met een dronkelap en besloot haar eigen weg te gaan. Wanneer de twee elkaar ontmoeten wordt het snel duidelijk dat men iets voelt voor elkaar. Daarenboven blijkt Tomeo ook goed te kunnen opschieten met de kinderen. Het is geen passionele, stormachtige liefdesrelatie waarin de twee zich storten maar een wederzijds gevoelen van innige genegenheid, vertrouwen, begrip en vooral respect voor elkaar.

Het is niet makkelijk om als Westerling een film als The Twilight Samurai in al zijn facetten te kunnen begrijpen. De Oosterse cultuur is niet alleen heel verschillend van de onze, daar komt nog bij dat de 19e-eeuwse tijdsgeest en de implicaties van de status van 'samurai' niet zo makkelijk kunnen ingevuld worden door ons. Maar de situatie waarin een man na de dood van zijn vrouw achterblijft met zijn twee kinderen en seniele moeder is net als gevoelens van liefde en genegenheid een universeel gegeven. Het is bijzonder charmant om te zien hoe Seigei en Tomoe hier uiting aan geven ahoewel die in het geval van Seigei soms onderdrukt worden. The Twilight Samurai, gebaseerd op de verhalen van Shuhei Fujisawa, is geen klassieke samurai-film waarin het spektakel van de zwaardgevechten overheerst op de rest maar een menselijk verhaal die als film veel completer is dan de doorsnee samurai film in dit genre.