Straffe toebak en sterke koffie: dat is “The Report”. En gebaseerd op ware feiten. Schol en santé. Scott Z. Burns gaat in zijn regiedebuut resoluut de Alan J. Pakula-toer op met een film die dicht aanleunt bij diens “All The President’s Men”, zij het zonder de vijfsterrenstatus daarvan te evenaren. Maar zelfs zonder dat te doen is “The Report” cinema die je toch twee uur in zijn netten weet te strikken. Net zoals Tom McCarthy’s onderzoeksthriller “Spotlight” dat vier jaar geleden ook wist te doen.

Elf september 2001. Al-Qaida boort twee passagiersvliegtuigen in het World Trade Center, en de wereld houdt even zijn adem in. En de Amerikaanse inlichtingendiensten beginnen met het likken van de wonden en het scherpen van de tanden. De CIA stelt een geheim plan op om zoveel mogelijk terreur-verdachten te ‘ondervragen’: enerzijds om de daders te klissen, anderzijds om toekomstige aanslagen te vermijden. Logisch, zou je denken. Feit is dat het ‘ondervragingsprogramma’ de nadruk legde op folteringen en vernederingen en dat leidde niet naar substantiële arrestaties of bruikbare informatie. Het was senaatsmedewerker Daniel J. Jones die deze onfrisse praktijken ontdekte en aan het licht wou brengen, daarbij geruggensteund door senator Dianne Fenstein.

Tegenstand was zijn deel: zowel de CIA als het Witte Huis deden er alles aan om te vermijden dat de praktijken openbaar werden. Maar de senaatscommissie liet zich niet intimideren: uiteindelijk verzamelde Jones over een tijdsperiode van 5 jaar een document van meer dan 6700 pagina’s en 38.000 voetnoten. Van dat rapport werden in december 2014 uiteindelijk 525 pagina’s vrijgegeven. Een publicatie die trouwens ook door Barack Obama werd tegengewerkt. Het volledige en ongecensureerde rapport blijft vooralsnog achter slot en grendel.

Burns neemt bij dit politiek steekspel geregeld zijn toevlucht tot het etaleren van (droge) feiten en het jongleren met data, maar dat neemt niet weg dat “The Report” een geslaagde prent is. Een meer dan geslaagde zelfs, met een soms kin over de grond schrapende-kijk op de manier waarop de CIA, de senaatscommissie en andere hooggeplaatste Amerikaans overheidsorganen elkaar het vuur aan de schenen leggen.

Burns was voor zijn regiedebuut vooral bekend van zijn scenario’s die hij schreef voor Steven Soderbergh (“The Informant”, “Contagion”, “Side Effects”, “The Laundromat”), maar hij bewijst hier meteen ook uit het goede regiehout gesneden te zijn zonder daarbij een stijl te etaleren die visueel uit de band springt. Maar dat hoeft ook niet echt, als je kan rekenen op een urgent en ogenopenend scenario. Zeker niet als je ook nog eens kan uitpakken met een sterrencast geleid door Adam Driver als de gedreven Jones. In de bijrollen is het uitkijken naar onder meer Annette Bening, Jon Hamm, Matthew Rhys, Tim Blake Nelson, Michael C. Hall, Ted Levine en Corey Stoll. Misschien niet de meest spetteren-de namen, maar in hun gezamenlijke cocon hier ontpoppen ze zich alvast tot de juiste namen op de juiste plaats.

Gezien op Film Fest Gent.