Potten heeft Once niet gebroken tijdens zijn beperkte Belgische release (hoofdzakelijk in het arthousecircuit) eerder dit jaar. En dat is jammer voor een film die in de Verenigde Staten uitgroeide tot een heuse arthousehit, die op het voorbije filmfestival van Gent de prijs van de jongerenjury kreeg en die een Oscar won voor de schitterende song Falling Slowly. Gelukkig krijgt dit meer dan fijne filmpje een herkansing op dvd.

Once is een kostbaar Iers kleinood waarbij het buikgevoel belangrijker is dan de verpakking. Niet dat Once een lelijke eend in de visuele bijt is, integendeel. Het heeft de look en feel van een sociaal-realistisch drama (dogma lijkt nooit veraf), maar overstijgt die rauwe aanpak door scheepsladingen ontwapende naturel. Met het budget waarmee deze prent gedraaid is, vervangen ze op een dure Hollywoodset waarschijnlijk twee lampen. En toch heeft deze prent meer charme dan de meeste big budget romances die ons tegemoet komen. Less is soms more, maar hier is small vooral beautiful. Debutant John Carney (een voormalig muzikant) kan het zich rustig permitteren om geen jota te geven om secuur uitgekiende visuele pracht en praal. Dit is een film die staat met het broze en breekbare dat door bijna alle scènes wordt uitgeademd.

Glen Hansard (duw nu als de wiedeweerga eender welke cd van 'The Frames' in je oren, de band waar Hansard zanger en tekstschrijver van is) is een busker die met zijn zelfgeschreven liedjes een stukgelopen relatie probeert te verteren. Na de dood van zijn moeder woont hij in bij zijn vader, en helpt hij er in de stofzuigerreparatiezaak. Met het geld dat hij als busker verdient hoopt hij ooit zijn liedjes te kunnen opnemen. Wanneer een lief en muzikaal getalenteerd meisje (de Tjechische muzikante Marketà Irglovà, in het echte leven inmiddels Hansards vriendin – het duo treedt ook samen op onder de naam The Swell Season) hem benadert tussen het bloemen verkopen door, groeit er traag maar zeker iets moois tussen de twee. Vraag is echter of het water tussen hen beiden niet te diep is...

John Carney was in een vorig leven nog bassist bij 'The Frames', en had voor zijn debuut oorspronkelijk Cillian Murphy op het oog als hoofdrolspeler. Die had initieel toegehapt, maar zette halverwege het productieproces toch een stap opzij. Met hem verdween meteen ook een flinke hap uit financieringsbudget, en Carney moest willens nillens zijn project met minder middelen maken. De creativiteit heeft het alvast niet geremd: Glen Hansard zag de film als een goede manier om een film te maken rond het creatieve proces van muziek maken en maakte zich de hoofdrol eigen. Hij lijkt de juiste man op de juiste plaats. Hij mag dan geen volbloed of groot acteur zijn, hij is wel een eersteklas zanger. Zijn ‘stunteligheid’ in de rol is net wat de film nodig heeft. Ook Marketà Irglovà etaleert het juiste ‘je ne sais quoi’ om haar rol spittant te maken en het verhaal een geloofwaardig aura mee te geven. De door Hansard geschreven en vertolkte songs (waarvan Falling Slowly en When Your Mind’s Made Up al bekend zijn bij fans van The Frames) stuwen het ontwapenende verhaal naar een kippenvel veroorzakend slotbeeld. De snelle rise to fame van de busker en het bloemenmeisje is hier en daar wel wat te mooi om waar te zijn (ja, je mag met de ogen rollen tijdens de scène waarin de bankier de lening goedkeurt), maar Carney slaagt er op die manier in zijn intieme rondedans (die tegelijkertijd een aanstekelijke levensvreugde uitstraalt) binnen het tijdsbestek van 80 minuten te houden.

Iedereen die ooit al eens met weemoed terugdenkt aan verloren liefdes, gemiste kansen of goede vrienden/vriendinnen die god weet waar uithangen en met god weet wat bezig zijn, zal zich bij Once nestelen als een eekhoorntje bij een kastanjepoffend haardvuur. We schreven het al na de persvisie op het festival van Gent in oktober 2008 en we herhalen het graag nogmaals: Once is de beste pelliculeromance sinds Lady en haar Tramp een spaghettisliert deelden.

Op het gebied van de extra’s valt er bitter weinig te delen (meer dan de trailer is er niet te vinden), dus doen we de deur maar dicht met een tip van het huis: op donderdag 20 november spelen Hansard en Irglovà als 'The Swell Season' in de Handelsbeurs in Gent. Je kan het maar weten.