Halen de Dardennes volgend jaar een Oscar voor beste buitenlandse film binnen voor “Deux Jours, Une Nuit” ?  Een vraag die bookmakers en awardsgeile cinefielen nu al bezighoudt. Zoals in het verleden bleek is die categorie zowat de minst voorspelbare van allemaal, en zwarte paarden hebben daar evenveel kans om als winnaar over de finishlijn te hollen als de gedoodverfde favoriet. Kortom, wij zouden er ons geld alvast niet op inzetten, maar dat de kans dat de Dardennes volgende lente potentiële prijsbeesten zijn is meer dan reëel, zeker afgaand op de internationale lof die hen opnieuw ten deel valt.

“Deux Jours, Une Nuit” bewijst eens te meer waarom het broederpaar Jean-Luc en Pierre Dardenne met hun minimalistische cinema moeiteloos in een adem wordt vernoemd met Ken Loach als vaandeldragers van de (hedendaagse) Europese sociale cinema. Sinds “La Promesse” uit 1996 - hun weinig geziene vroege films rekenen we even niet mee – plaatsen ze groezelige armoede en sociale onrechtvaardigheid in de kijker, en hun fanclub is er met de jaren alleen maar groter op geworden. Misschien ook omdat ze hun hermetische stijl gaandeweg licht hebben aangepast: de camera zit niet meer zozeer in de neusgaten van de personages, maar toch nog altijd dicht op de huid. Net als “Le Gamin Au Vélo” van drie jaar terug is “Deux Jours, Une Nuit” daardoor vrij toegankelijke cinema. Water bij de wijn, maar zeker geen landverraad: eerder een natuurlijke evolutie.

“Deux Jours, Une Nuit” vertelt het verhaal van Sandra (Marion Cotillard), een arbeidster in een firma die zonnepanelen produceert. Als gevolg van een depressie was ze lange tijd afwezig, en bij haar terugkeer krijgt ze te horen dat ze – uit economische noodzaak - ontslagen is. Enkel als de meerderheid van haar zestien collega’s er mee akkoord gaat om hun bonus op te geven, mag ze blijven. Iets waar het merendeel van die zestien echter geen zin in heeft. Om velerlei redenen: ze kunnen het extra geld zelf goed gebruiken, ze vinden Sandra geen toffe, ze hebben geen empathie enz. Sandra heeft gelukkig ook medestanders. Een daarvan is Juliette (Catherine Salée, de moeder van Adéle in “La Vie D’Adèle), en die slaagt erin om de bedrijfsleider zover te krijgen een nieuwe stemming te organiseren omdat de ploegbaas (Olivier Gourmet) een paar van de arbeiders heeft geïntimideerd. Op vrijdag belooft de baas een nieuwe stemming op maandag. Wat betekent dat Sandra twee dagen heeft om haar zaak te bepleiten bij haar collega’s. Iets waar ze zich mentaal niet sterk genoeg voor voelt, al laat ze zich uiteindelijk toch overhalen door haar echtgenoot Manu (Fabrizio Rongione, net als Olivier Gourmet een Dardenne-habitué). Waarop ze het weekend vult met het huis-aan-huis opzoeken van haar collega’s met de vraag om ze hun bonus willen laten vallen zodat ze haar werk niet verliest.

De Dardennes breken hier duidelijk een lans voor solidariteit en geven tegelijkertijd de cynische uitwassen van de economie een schrijnende veeg uit de pan. Eén van de redenen dat Sandra opzij wordt geschoven is bijvoorbeeld de vaststelling dat het werk perfect met zestien kan worden gedaan, en een zeventiende werkkracht eigenlijk overbodig is – waarop zij als meest labiele het gelag moet betalen. Een beetje 'suspension of disbelief' is echter vereist: de meeste bedrijfsleiders zouden Sandra immers gewoon ontslaan, en geen zin hebben in een interne oorlog tussen de werknemers. Of hoe het cynisme en het drama hier eigenlijk een beetje stilzwijgende naïviteit vragen van de toeschouwer. Tegelijkertijd leidt dit ertoe dat de urgentie ontbreekt: waar bijvoorbeeld de zoektocht van een jongen naar zijn vader in “Le Gamin Au Vélo” emotionele gensters sloeg, kan je nu makkelijk tegenargumenteren dat een ontslag het eind van de wereld niet is. Hoe erg en oneerlijk het ook is dat Sandra haar baan en een stuk eigenwaarde verliest, het klikt nooit volledig dat ze zich blijft vastklampen aan die ene job. Zeker niet omdat ze er niet alleen voor staat: als haar echtgenoot haar steunt door haar te overhalen om haar collega’s op te zoeken, dan kan hij haar evenzeer steunen om samen naar een nieuwe werkplaats te zoeken. Ook al is dit waarschijnlijk eenvoudiger gezegd dan gedaan in een arbeidersmilieu waar lokale tewerkstelling voor velen de enige kans is om niet in de werkloosheid te verzeilen. Wat niet wegneemt dat de broers ditmaal toch iets (zichtbaar) manipuleren om hun personages – en het publiek – te krijgen waar ze ze willen hebben. Ook de zelfmoordneigingen van Sandra lijken een doorzichtige manier om iets meer sympathie op te wekken, en zelfs haar status als barmhartige Samaritaanse wordt in het laatste deel wel heel open en bloot uitgespeeld.

Kritiek die echter geen breekpunt is: “Deux Jours, Une Nuit” blijft overeind als indringende studie van de menselijke natuur en een pleidooi voor solidariteit. Marion Cotillard is trouwens uitstekend als de tegelijkertijd sterke en kwetsbare Sandra, en de verschillende vignettes waarin ze haar collega’s opzoekt zijn mooi uitgebalanceerd. Dit mag dan nog verre van de beste Dardenne zijn, wie fan is van de broers – of van sociale cinema in het algemeen – krijgt genoeg lekkers in de hand om zich te laten ontroeren.

De extra’s zijn – net als de film – sober, maar bieden een mooi inzicht in de leefwereld en werkwijze van de Dardennes. Zij krijgen een kwartier tijd om de film te kaderen, en ook Marion Cotillard en Fabriao Rongione tonen zich enthousiast over de samenwerking met beide broers. Een korte featurette waarin scènes uit de film aan de werkelijkheid worden getoetst bij werknemers die zich in een gelijkaardige situatie bevinden, rondt samen met de trailer het pakket extra’s af.