Bijna was dit stukje begonnen met Wat je moet weten vooraleer je naar Borat gaat kijken, maar bij nader inzien is dit waarschijnlijk niet nodig. Deze komedie is immers zoén hype (dank je wel, media) dat zelfs een halfblinde en stokdove oorlogsveteraan weet wie en wat Borat is.

Maar toch, kwestie van zeker te spelen: Borat is een typetje, en dat moet je eigenlijk weten vooraleer je afzakt naar Borat: Cultural Learnings Of America For Make Benefit Glorious Nation Of Kazakhstan. Het concept van deze volledige in scène gezette satire is opgevat als een echte documentaire, maar dit is dus vooral een mockumentary. Alles is ofwel onecht (ook al lijkt het echt) of is een variatie op het verborgen camera-procédé. Als je dat van meet af aan accepteert en incalculeert, valt er best de nodige lol te beleven aan deze gimmickfilm. Soms hadden we het gevoel dat de brainstorm achter de schermen af en toe leuker moet geweest zijn dan het eigenlijke resultaat, maar het Borat-typetje werkt, en de film blijft ondanks occassionele uitschuivers verbazend goed overeind. Ook al is het uiteraard goedkoop en gemakkelijk scoren met een typetje dat verbasterd Engels spreekt en woorden nadrukkelijk een verkeerde intonatie meegeeft. Om nog maar te zwijgen over het feit dat het hoofdpersoon gortigheid zeer hoog in het vaandel draagt.

Borat Sagdiyev (één van de geesteskinderen van de Britse komiek Sacha Baron Cohen) is een zogezegde journalist uit Kazaksthan die naar de US of A reist om er een documentaire te maken over de zeden en gewoonten van de mensen uit de meest machtige natie ter wereld, zodat zijn landgenoten misschien nog wat kunnen leren. De cultuurclash kon niet groter zijn, al komt dat uiteraard ook omdat de beroemde Kazaksthaan die de 'war of terror' steunt er wel heel vreemde zeden en gewoonten op nahoudt. Tot blijkt dat heel wat Amerikanen even grote rare vogels zijn, gecultiveerd of niet.

De film bevat heel wat scènes waarin de camera registreert hoe een modale Amerikaan reageert als ze plots met een totale vreemdeling worden geconfronteerd die van de pot gerukte vragen stelt of zich - om het zacht uit te drukken - heel vreemd gedraagt. Dus misschien vind je het wel leuk om te zien hoe mensen op de New Yorkse metro reageren als er plots een nitwit opstapt met een reiskoffer waaruit een kip ontsnapt. De meest spraakmakende scènes zijn die waarin Borat bewust mensen op stang jaagt en hen 'in al zijn onschuld' dingen laat zeggen die een echte journalist hen waarschijnlijk nooit kan ontlokken: een bejaarde hillbilly die beweert dat alle homo's maar beter kunnen opgeknoopt worden, een autoverkoper die zonder verpinken antwoordt op de vraag hoe hard Borat met zijn auto moet rijden zodat de zigeuners die hij wil aanrijden echt dood zijn, etc. Je zou het sociaal relevante humor en een vijandige sneer naar de onderbuik van de Verenigde Staten kunnen noemen, al streeft Borat die relevantie niet altijd na. Andere scènes zijn gewoon bewust vunzig en mikken zo op het lacheffect: Borat die vrouwen beledigt in een feministisch onderonsje, Borat die maar weinig heel laat van de porseleinkast bij een antiekhandelaar, of Borat die een groepje etiquette minded Amerikanen letterlijk en figuurlijk te kakken zet.

Het meest geslaagde aspect van Borat is misschien wel de dubbele koord tussen wat echt is en wat niet, en hoe alles uiteindelijk samenvloeit. Bij sommige scènes zie je aan de verbaasde reactie van omstaanders of slachtoffers dat het doel wordt bereikt. Er zijn echter ook scènes waarbij het moeilijk te geloven is dat het echt is, en het is net dat dubbel gevoel waaraan de film zijn hype (en succes) dankt. Bij de scènes die overduidelijk georkestreerd zijn is het resultaat vaak minder hilarisch, al zijn er wel een heleboel leuke achtergrondgags te rapen, zeker in de proloog in Kazakhstan.

De film is uiteindelijk vooral een aanrader voor iedereen die een kick krijgt van de vele pis-, kak- en seksgrappen die Sacha Baron Cohen uit de koker van zijn Kazakhstaanse alter ego laat vloeien. Want de komiek laat bewust alle politieke correchtheid varen en schopt meer dan een heilig taboehuisje omver.
Borat is eerder een 'cultuur'fenomeen dan een film an sich, en daardoor misschien ook een experiment dat het best tot zijn recht komt in een overvolle en rumoerige zaal. Het Amerikaanse publiek lust er in elk geval ook pap van: distributeur Fox bracht de veelbesproken film eerst in kleine roulatie uit (al dan niet onder druk van hogerhand) omdat steekproeven lieten zien dat het publiek zogezegd niet echt warm zou lopen voor de gekke Kazakbrit. Ironisch genoeg schoot Borat in het openingsweekend de hoofdvogel af en bracht hij meer op dan films die in (drie)dubbel zoveel zalen draaiden, zodat hij vanaf week twee nationwide mocht gaan. Borat for president dus. Haigh Faive.