Tot altijd

Gewoon
Tot Altijd
2011
25/01/2012
langspeelfilm
118 minuten
drama

verdeler

K.F.D. K.F.D.

acteur/actrice (12)

Ben Segers Ben Segers → Glenn
Koen De Graeve Koen De Graeve
Viviane De Muynck Viviane De Muynck
Geert Van Rampelberg Geert Van Rampelberg
Iwein Segers → Speck
Lucas Vandervost → God
Sam Bogaerts → Milan
Felix Maesschalck → Mario
Lotte Pinoy
An Miller
Eva Van der Gucht
Michel Van Dousselaere

regisseur (1)

Nic Balthazar
Tot Altijd

Thomas, Mario, Lynn, Speck. Jonge gasten, twintigers, vrolijk, gelukkig, geen wolkje aan de lucht, geen zorgen dus én het zo herkenbare deuntje 'Oh la la la' van TC Matic die de zaal wordt ingeslingerd, het ziet er heel even naar uit dat dit een Vlaamse (film)Kermis gaat worden. Maar niets is minder waar. Want wie een ticket kocht voor deze nieuwste film van Nic Balthazar weet dat het één is over euthanasie en daar kan je moeilijk een luchtige film over maken. Na het zien van Tot Altijd realiseren we ons ook dat het moeilijk is om er een sterke, pakkende film over te maken.
De voorbereide kijker verwacht met andere woorden een 'zware film', één die zal blijven hangen, nazinderen en ondanks het bestaan van de Euthanasie-wet uit 2002 een nieuwe aanzet kan zijn om over de problematiek en al zijn consequenties uit alle mogelijke hoeken te gaan napraten. Verwachtingen die zoals gezegd met Tot Altijd niet worden ingelost.

Er wordt voor de aanloop naar de kern van de film maar weinig tijd uitgetrokken

Tot Altijd

de eerder vermelde ingrediënten worden snel gevolgd door verliefdheid, heel veel geluk bij het geven van het ja-woord, rokerige cafés die toen nog gezellig waren, vlotjes Duvels drinken in diezelfde etablissementen, nog meer voorspoed wanneer Milan op de wereld wordt gezet, huisje-tuintje-keukentje, tot en met twee mensen die een echtscheiding met onderlinge toestemming tekenen in wat allicht een lokaaltje in het Justitiepaleis voorstelt. Meer hoeft dat als inleiding niet te zijn. C'est la vie.

 

Luttele filmminuten later gaat Mario langs bij Thomas. Thomas is een goeie vriend van hem die we eerder al zagen in de openingsscène, toen het pas getrouwd koppel de kerk verliet, bij de cafébezoeken,... Thomas heeft nu een praktijk als dokter en brengt Mario het nieuws dat hij MS heeft. Multiple Sclerose, MS zeg maar. Ziektes die afgekort worden met een beperkt aantal lettertjes zijn de rotste van allemaal en daar is deze geen uitzondering op. Terzijde misschien : bij MS is het zo dat de beschermlaag van de zenuwen in de hersenen en het ruggemerg wordt aangetast wat ondermeer zorgt voor stoornissen in de motoriek waarbij de hevigheid waarmee die zich voordoen bijzonder sterk kan verschillen over een korte tijdspanne.
Het is een weinig fraai toekomstbeeld dat Thomas in de film weliswaar niet zo overbrengt op de patiënt Mario, wel integendeel. Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die er perfect mee kunnen leven zegt hij, nog aangevuld met de stelling dat je er gerust oud mee kunt worden.
Over comfort in het leven heeft hij het niet en precies daar wringt het schoentje. Mario kan enige tijd na het stellen van de diagnose letterlijk en figuurlijk niet meer op eigen benen staan en wordt afhankelijk van anderen waaronder zijn ouders. Het is in deze periode dat Mario begint na te denken over heel veel zaken. Inbegrepen een vrijwillige levensbeëindiging . Een opiniestuk in de krant is maar een eerste aanzet tot het opentrekken van de discussie rond euthanasie. We zijn rond de eeuwwisseling wanneer Mario zijn visie gaat verdedigen bij de heren politici waarna het debat over euthanasie pas echt van start gaat. En Mario straks misschien een wettelijke basis bezorgt om uit het leven te stappen...

Tot Altijd

Nic Balthazar heeft na het heel sterke Ben X met zijn tweede langspeelfilm niet voor het gemakkelijkste onderwerp gekozen. Het getuigt van moed en zelfvertrouwen maar daar blijft het spijtig genoeg ook bij. Zoals de geluids- en beeldfragmenten in Tot Altijd laten horen en zien is het 'ondraaglijk lijden' van de patiënt cruciaal. Het is iets wat niet zo makkelijk te definiëren valt, laat staan het in een (Vlaamse) film treffend weer te geven.
Wij zien Mario genieten van de aanwezigheid van zijn zoon samen in bed, we zien Mario luisteren naar - eigenlijk zelfs genieten van - Schubert, Strauss,... We zien hem samen met zijn dokter en vriend Thomas grapjes maken wanneer ze voor de zoveelste keer watel bestellen bij de Chinees, we zien Mario zonder (mentale of andere) problemen een elektrische rolstoel kopen. Het kan niet anders of het vernemen van een diagnose zoals MS moet een enorme impact hebben op de patiënt en zijn omgeving, niet alleen lichamelijk voor de betrokkene maar vooral ook psychisch, mentaal.
We durven ons ook de vraag stellen hoe de (ex-)partner omgaat met het gegeven, idem voor de collega's op de werkvloer, de omgeving van de patiënt (buren, andere familieleden,...), enz...
Het zijn vragen waar we nauwelijks of geen antwoord op krijgen in de film en dat is jammer. Scènes als die waarin Mario in zijn elektrische rolstoel vertwijfeld Thomas opbelt zijn het soort van zaken die we missen in Tot Altijd.
Een film maken over euthanasie laat maar weinig keuze qua aanpak en 'drama' is de meest voor de hand liggende. En eigenlijk zelfs de enige als je weet dat Tot Altijd als basis concrete feiten en personages uit het verleden heeft.
Iemand die met medeweten van en ondanks de tegenkantingen, vragen en bedenkingen van zijn onmiddellijke omgeving kiest voor 'de nooduitgang' zoals die in de film wordt omschreven, kan niet anders dan een loodzwaar gegeven zijn. Jammer dat dit niet zo overkomt in de film.

Koenraad Adams
Extra informatie

Gebaseerd op het ware verhaal van Mario Verstraete, de ms-patiënt die jarenlang vocht voor de euthanasiewetgeving in ons land en uiteindelijk ook de eerste zou zijn om er in 2002 gebruik van te maken.



Synopsis

De speech die Speck (stand up comedian Iwein Segers) met horten en stoten voorleest treft de aanwezige acteurs en actrices duidelijk veel meer dan de meeste bezoekers in de zaal en het is twijfelachtig of een kind spontaan zonder huilen en aarzelen in de verleden tijd begint te spreken met zijn vader wanneer hij weet dat die de beslissing nam om op korte termijn uit het leven te stappen...
Het zou misplaatst zijn en getuigen van weinig respect en inlevingsvermogen om de beslissing van de échte Mario Verstraete waarop deze film is gebaseerd in twijfel te trekken of niet te respecteren, maar het was aan Nic Balthazar om het allemaal op de kijker over te brengen. Op een manier dat die begrip zou kunnen opbrengen voor de uiteindelijke beslissing en afloop. Maar de wijze waarop hij dit vertaalt door middel van de protagonist krijgt een onvoldoende. De tijd die hij uittrekt om het vanuit de ogen van de arts - Thomas in dit geval - te bekijken is veel beperkter in tijd maar blijkt veel doeltreffender. De beelden van zieke, oude senioren stemmen meer tot nadenken dan wat hij door middel van het hoofdpersonage bekomt.

Tot Altijd is dus niets meer dan een film over euthanisie. Niet d(i)é film waar je maanden of zelfs jaren na de release nog over napraat.