BZN ken je uiteraard van hun rockende trollen en Volendams Frans, maar wist je dat die zingende lachebekken in hun vrije tijd ook spreuken neerschreven die vooral op de schoorsteenmantel de vinger aan de dagpols hielden? Een van die spreuken is “Het Zijn De Kleine Dingen In Het Leven Die De Grote Dingen Waard Maken”. Een adagio dat heel goed past bij Kenneth Lonergans “Manchester By The Sea”, een observationeel familiedrama dat eigenlijk over rouw gaat, maar tegelijkertijd het leven in de schijnwerpers zet. En dat doet Lonergan niet met een tweehonderdprocentuitvergroting van het grote plaatje, maar met een subtiele aai over de bol van de details die stil en ongedwongen onder de huid kruipen.

Als je een beetje thuis bent in de wereld van de onafhankelijke Amerikaanse film ken je Lonergan misschien al van het poeslieve “You Can Count On Me” uit 2000. Een vertederende romance tussen Laura Linney en Mark Ruffalo was dat. En is dat nog steeds. Lonergans tweede film “Margaret” zag pas in 2011 het levenslicht, al was de film eigenlijk al af in 2007. De studio wou Lonergans versie van drie uur niet uitbrengen, met diverse rechtszaken tot gevolg. Ironisch genoeg leidde Lonergans calvarietocht indirect tot de totstandkoming van “Manchester By The Sea”.

Om Lonergan een hart onder de riem te steken tijdens die lastige periode, bedachten Matt Damon (een van de acteurs in “Margaret”) en collega-acteur John Krasinski een plot rond een man die terugkeert naar zijn geboortestad om er na de dood van zijn broer een ersatzvader te zijn voor diens zestienjarige zoon. Damon gaf te kennen de hoofdrol te willen vertolken en eventueel zelfs de film te willen regisseren als Lonergan klaar was met het script. Lonergan nam zijn tijd om het idee uit te werken in een volwaardig scenario en toen dat er lag, zat Damon vast op Mars. Waarop Lonergan besloot om zelf te regisseren, en Casey Affleck de kans kreeg de hoofdrolhonneurs waar te nemen. 

En hij doet dat met verve en brio. Niet de eerste keer dat Affleck een door innerlijke woede en machteloosheid geplaagde ziel speelt, maar dat is geen bezwaar om niet onder de indruk te zijn van zijn vertolking. En dat op het moment dat grote broer Ben pispaal van dienst is na zijn slaapwandelpassage in “Live By Night”. Affleck is trouwens niet de enige de die acteerboot hevig doet schudden. In het sterke ensemblescript is plaats voor vele gloriemomenten en je hebt al vijf vergrootglazen nodig om iemand te betrappen op een uitschuiver - de vijfde figurant die tijdens de eenenzeventigste minuut in beeld komt bijvoorbeeld valt wat uit de toon. Alle gekheid op een stokje: acteervonken zijn je deel, en in die optiek mag ook relatieve nieuwkomer Lucas Hedges de nodige pluimen op zijn hoed steken.  

“Manchester By The Sea” is een zakdoekendrama voor mensen die het liefst zonder zakdoek in de cinema zitten: er wordt niet naar emoties gehengeld, en de dramatiek wordt gemixt met een gezonde dosis (wrange) humor. Lonergan doet je in eerste plaats nadenken over de waarde van het leven en fineert het menselijk bestaan met een bedrieglijk eenvoudige finesse. De flashbackstructuur waarin Afflecks eigen demonen langzaam aan duidelijk worden en hem als een boetekleed neerdrukken monden uit in een minimalistisch, maar raak-ontroerend ‘ik zal dan maar de onderkant van mijn hemd gebruiken om de tranen te deppen’-moment. Lonergan toont zich daarnaast ook een meester in het observeren: schijnbare nietszeggende dialogen en nevenscènes excelleren als pure poëzie. Meteen ook de reden dat deze film afklokt op 137 minuten. En het mochten er verdekke gerust nog wat meer geweest zijn.