Frappant hoe zowel Steven Spielberg als Spike Lee met een seventiesreconstructie de huidige toestand in Amerika - en daarbuiten - een serieuze veeg uit de pan meegeven. Spielberg deed het nog enigszins subtiel in “The Post”, Lee neemt echter geen blad voor de mond. Door “BlacKkKlansman” te laten eindigen met beelden van de dodelijke aanvaring tussen extreemrechtse betogers en linkse tegenhangers in Charlottesville in augustus vorig jaar toont de cineast onomwonden waar zijn woede vandaan komt. 

Toch teert “BlacKkKlansman” niet uitsluitend op woede. Daarvoor amuseert Lee zich iets te zichtbaar met het te kakken zetten van de Ku Klux Klan, de in witte lakens gehulde blanke bleekscheten die een lans breken en een vuurtje stoken voor rassensegregatie, en tegelijkertijd ook niet zo veel moeten weten van Joden en homo’s. Te kakken of niet, Lee is uiteraard slim genoeg om het gevaarlijke gedachtengoed van de beweging niet te minimaliseren. Hij kadert het zelfs filmisch: fragmenten uit “Birth Of A Nation”, D.W. Griffiths uit 1915 stammende ‘blockbuster’ die destijds zorgde voor een serieuze exponentiële expositie van de klanners wordt niet doodgezwegen. Of de ‘wie het schoentje past, trekt het aan’-fanclub ook doorhad dat zowat elke ‘vuile zwarte’ in die film werd vertolkt door een met schoensmeer ingesmeerde blanke? Waarschijnlijk niet.

De moord op Martin Luther King, de opkomst van de Black Panthers, blaxploitation … Lee mengt het allemaal in zijn cocktail die borrelt rond het personage van Ron Stallworth. Die werd in 1974 de eerste zwarte politie-inspecteur in Colorado Springs. In die hoedanigheid slaagde hij erin om te infiltreren bij de lokale afdeling van de KKK, en kwam zelfs oog in oog te staan met de nationale voorzitter David Duke. Als afro-Amerikaan kon hij natuurlijk niet lijfelijk infiltreren in een extreemrechtse blanke beweging, telefonisch wel. Voor meetings in het echt liet hij een blanke korpscollega opdraven en met hun tweeën wisten ze gedurende negen maand de organisatie van binnenuit te verkennen en hun paramilitaire structuur bloot te leggen. 

Lee dikt het gegeven filmisch aan: Stallworth voorkwam in het echt helemaal geen aanslag, en ook zijn romance met activiste Patrice is volledig fictie. Maar de manier waarop Stallworth de KKK wist binnen te dringen is wel degelijk gebaseerd op ware feiten. En voor Lee een goede reden om Stallworths ‘zo gek dat het wel waar moet zijn’-verhaal historisch te kaderen en actueel in te kleuren.

Een beetje jammer dat Lee besluit met recente archiefbeelden trouwens: hoe terecht zijn woede en afkeer ook is, het pamflettaire einde ondermijnt op de een of andere manier de filmische kracht van “BlacKkKlansman”. Een subtiele vingerwijzing paste misschien beter in de mix, vraag is natuurlijk of er in tijden waarin regeringsleiders en politieke boegbeelden zich stampend door het moeras bewegen nog ruimte is voor subtiliteit. Dus ja, Lee is kwaad en de wereld mag het weten.

Wat de wereld ook mag weten: dat Lee na vele jaren eindelijk nog eens een lekkere film heeft gedraaid. Misschien deed hij dat recentelijk ook nog, maar het gros van zijn recente films kreeg in Amerika nauwelijks een release en werd in onze contreien vaak niet eens uitgebracht. Relevant filmen heeft hij in elk geval niet verleerd: “BlacKkKlansman” weet de maatschappelijke spankracht van “Do The Right Thing” nog steeds moeiteloos te mengen met de commerciële souplesse van “Inside Man”.

Extra bonus: de sterke vertolkingen. Zo bewijst John David Washington dat de appel niet ver van de vaderlijke boom is gevallen (ja, hij is een zoon van Denzel), laat Adam Driver opnieuw zien dat hij meer kan dan Han Solo vermoorden en Star Wars-nerds in het harnas jagen, en is het bij de blanke rotzakjes vooral uitkijken naar de Fin Jasper Pääkkönen als ongeleid projectiel Felix. Wie een voorkeur heeft voor comic relief mag dan weer grinniken om stand-upper Paul Walter Hauser, die in “I, Tonya” ook al een scènestelende lapzwans mocht vertolken.

Spike Lee is terug. Fight The Power, gedomme.