Mirakels, ze bestaan nog. Hallelujah. Zo is het een heus wonder dat deze hoogst on-commerciële prent in onze zalen een kans krijgt. Laat deze week de popcornmultiplexen gezwind links liggen, en rep je naar het alternatieve circuit om deze goddelijke verschijning te vereren met een bezoekje. Indien u uit het goede filmhout bent gesneden, zal het u niet berouwen. Deze semi-documentaire is immers van begin tot eind een oase van inventiviteit. De camera-voering, de interactie tussen animatie en live action, het mengen van fictie met non-fictie, documentairefilmers Shari Springer Berman & Robert Pulcini halen het onderste uit de kan. En het knappe is dat ze het allemaal op het goede moment doen, en dat al hun stijlkenmerken het verhaal dienen. De begingeneriek is daar een mooi voorbeeld van. We maken kennis met het hoofdpersonage Harvey Pekar terwijl hij door de troosteloze straten van Cleveland kuiert. Beelden die gekradreerd zijn in een stripverhaal. We zien Harvey op drie verschillende manieren, en alle drie zijn ze primordiaal voor de film. We zien hem als stripfiguur, als acteur (Paul Giamatti) en als mens van vlees en bloed. We zijn vijf minuten ver en we weten alles wat we moeten weten om meegezogen te worden in het Pekar-universum.

Harvey Pekar is een Jan Modaal uit de duizend. Elke dag wordt hij wakker met het gevoel alsof de volledige wereld op zijn nek zit, en elke dag sleept hij zich stoicijns-observerend door het leven. Een kleurloze job als klasseerder in een ziekenhuis en twee gefaalde huwelijken zijn de grootste molenstenen rond zijn nek. Maar Harvey is er niet de man naar om niets aan te vangen met zijn leventje. Hij besluit om zijn observaties te gebruiken als scenario's voor een stripverhaal dat hij ironisch American Splendor doopt. Deze underground-comic werd opgestart door notoir cartoonist Robert Crumb (Fritz the cat) nadat die Pekar leerde kennen op een rommelmarkt. Beide mannen bleken gemeenschappelijke interesses te hebben, en toen Pekar zijn scenario's presenteerde aan Crumb was die dadelijk verkocht. Na verloop van tijd tekenden ook andere tekenaars de hersenspinselen van Pekar uit. Van rijk naar arm, denkt u ?  Een zoveelste verhaal van de underdog die slaagt in zijn American Dream ?  Gelukkig niet. Want Harvey blijft ook na zijn succes gewoon Harvey. Hij blijft trouw aan zijn eigen idealen van een alledaagse man op een anonieme plaats. Enkel relationeel gaat het hem plots beter voor de wind als zijn 'number one fan' Joyce Brabner op de stoep staat, en zij voor hem de perfecte vrouw blijkt te zijn. En vice versa…De levensloop van Pekar is even ironisch als zijn succes : zijn leven lijkt zo saai als maar kan, maar tegelijkertijd is het ook een boeiende brok wijsheid met een altijd borrelende bron van low-key levensvreugde. Documentairefilmers Bergman & Pulcini voelen dit uitstekend aan. En hun keuze om het verhaal zowel op de gewone documentaire manier te filmen (interviews met Harvey) en als een filmische interpretatie (met acteurs dus) is werkelijk geniaal. De voice-over van Pekar is treffend en eerlijk.  Soms gebruiken ze ook archiefmateriaal van Pekar (zijn vele tv-verschijningen in de talkshow van Letterman) en in de ultieme grens tussen fictie en non-fictie laten ze de echte Harvey Pekar een babbeltje slaan met boezemvriend Toby, terwijl op de achtergrond acteurs Paul Giamatti en … toekijken op de personages die ze vertolken.  Een magische scène, en dat geldt ook voor de scène waarin de echte Joyce Brabner met haar echtgenoot een boompje opzet over de manier waarop hij hun leven beschrijft in de strip.

American Splendor is deels beklijvend, deels hilarisch, en altijd recht uit het hart (de eindscène is een ontroerende parel). En de scène waarin 'genuine nerd' Toby 461 kilometer heen en weer rijdt om naar het meesterwerk Revenge Of The Nerds te gaan kijken is zonder twijfel de dijenkletser van het jaar.