Wereldnieuws op 12 augustus 2000 en ook nog in de daaropvolgende week: de explosie van de Russische atoomonderzeeër Koersk tijdens militaire oefenmanoeuvres. Alle 118 bemanningsleden kwamen daarbij om. Het merendeel door de explosies, de resterende 23 door een gebrek aan zuurstof in een afgesloten compartiment. Reden van de ontploffingen: ofwel een slechte connectie die leidde naar een kerosinelek in de torpedokamer of een foutieve handeling door de bemanning die niet naar behoren was opgeleid.

Complotliefhebbers kunnen zich buigen over de theorie dat de Koersk werd geraakt door een torpedo van een Russisch of zelfs een Amerikaanse oorlogsschip. Wel bewezen: de gebrekkige manier waarop de Russen probeerden om de Koersk te bergen. Hun eigen uitrusting bleek ontoereikend, en internationale hulp werd kordaat geweigerd tot het uiteindelijk te laat was.  Het samengooien van de ramp, de Russische doofpotoperatie en het lijden van de achtergebleven familieleden levert uiteraard genoeg stof op voor een rampenthriller in de reeks ‘gedramatiseerde fictie’.

Met het toepasselijk getitelde “Kursk” is die film nu een feit. Met Matthias Schoenaerts in de hoofdrol dan nog wel, als bevelhebber van de Koersk. Regisseur van dienst is de Deen Thomas Vinterberg, en dat is best een aparte keuze. Samen met Lars Von Trier is hij de grondlegger van de schudcameracinemabeweging Dogma 95, en dusver draaide Vinterberg uitsluitend humane drama’s en karakterstudies. Het dichtst dat hij bij een internationale blockbuster in de buurt kwam was met de herverfilming van Thomas Hardy’s “Far From The Madding Crowd”, ook al met Schoenaerts in de cast.

Vinterberg zag “Kursk” geenszins als een uitgelezen kans om commerciële arthouse te maken. Integendeel. Hij imiteert hier vooral Amerikaanse actiefilmerij, zij het zonder er iets wezenlijks aan toe te voegen. De voor een groot deel in de AED Studio’s in Lint opgenomen film volgt immers heel nauwgezet het blauwdrukboekje. Dat is niet zozeer te merken tijdens de potente scènes aan boord van de Koersk, maar vooral tijdens de omkaderende scènes. Zo wordt het leed van de achtergebleven weduwes (Léa Seydoux op kop) stereotiep functioneel in plaats van narratief of filmisch interessant uitgewerkt. Idem dito voor de militaire scènes waarin weinig uitgewerkte rollen weinig inspanning vragen van Colin Firth en co. Opvallend is de aanwezigheid van de inmiddels 89-jarige Max Von Sydow: dragende rollen vertolken behoort voor hem definitief tot het verleden, maar als metafoor voor ‘het oude Rusland’ is hij hier wel accuraat gecast.

Echt enthousiast zijn over “Kursk” is moeilijk: daarvoor is alles te clichématig en te risicoloos. En eigenlijk ook te kleurloos. Het lijkt wel alsof Vinterberg geen zin had om een eigen stempel op deze internationale coproductie te drukken, en dat hij vooral braaf deed wat van hem werd verwacht. Langs de andere kant blijft “Kursk” inhoudelijk intrigeren: ook al zijn het verhaal en de afloop bekend, de reconstructie blijft – zoals dat heet – lekker wegkijken. De conclusie dat het regiematig allemaal een beetje tam is, zal vooral negatieve opmerkingen ontlokken aan de doorsnee filmjournalist of ardente cinefiel, terwijl het de biosbezoeker ‘die wel houdt van dit soort films’ hoogstwaarschijnlijk helemaal geen jota zal kunnen schelen.

Gezien op Film Fest Gent.