Lyrisch waren we een aantal jaar geleden over de slimme Hong Kong-thriller Infernal Affairs waarin een mol binnen het politiekorps op zoek ging naar een mol binnen de triads en vice versa. Zowaar nog lyrischer kunnen we zijn over de Amerikaanse 'revamping' - en het lukt niet veel dat we voor een remake serpentines en confetti kunnen uithalen, maar kijk, omdat die dingen toch altijd binnen handbereik liggen tijdens de eindejaarsperiode gooien we ze graag goedgemutst in het rond.

The Departed doet heel straffe dingen met het uitgangspunt van Infernal Affairs. Het gegeven wordt overgeplaatst naar de biotoop van de Ierse maffia in Boston, en klassebak Martin Scorsese verzekerde zich van de aanwezigheid van een eerste klas cast: Jack Nicholson, Leonardo Di Caprio, Matt Damon, Alec Baldwin, Martin Sheen etc. Zelfs illustere onbekende Vera Farmiga ontpopt zich meteen als 'one to watch'.

Hoofd van de maffia in Boston is koele killer Frank Costello (Jack Nicholson in een instant klassieke vertolking). Onbevreesd en veelgevreesd tegelijkertijd. Hij draait er zijn hand niet voor om zijn tegenstanders koud te maken, foltert graag even tussen de soep en de patatten door en is door zijn talrijke connecties en spitsvondige vaardigheden zo goed als onaantastbaar. Hij handelt in drugs, porno, afpersing en is er ook niet vies van atoombomwaardige microprocessoren te verkopen aan de hoogste Aziatische bieder. You name it, he sells it. Hij zorgt ervoor dat een van zijn poulains Colin Sullivan (Matt Damon), kan infiltreren in het politiekorps zodat hij steeds op de hoogte blijft van de acties die de autoriteiten tegenover hem ondernemen. Wat hij niet weet is dat oude rot Queegan (een zeer kwetsbaar acterende Martin Sheen) hetzelfde trucje toepast: hij vraagt aan Billy Costigan (Leonardo Di Caprio, door Scorsese gementord als betrof het een jonge De Niro) een aspirant-politieagent wiens familiewortels vervaarlijk dicht bij Costello liggen, om zijn identiteit op het spel te zetten en te infiltreren in het maffianetwerk zodat de snoodaard eindelijk kan worden geklist. Zowel Sullivan als Costigan gaan tot op het bot om hun taak tot een goed einde te brengen, maar ze raken beiden hoe langer hoe meer verstrikt in een gevaarlijk spinnend web.

The Departed volgt de verhaallijn van Infernal Affairs heel nauwgezet. Enkel de climax verschuift een paar accenten. Indien je het origineel zag, weet je dus al hoe de sleutelscènes aflopen, maar dat zet geenszins een domper op de kijkvreugde. Scorsese drukt immers een heel explosieve stempel op de film. Zowat elke scène is doordrongen van een sterk noodlotsaura, en je weet nooit echt wanneer of hoe het gevaar of het geweld gaat losbarsten. De grootste toegevoegde waarde heet Jack Nicholson. In het origineel was de gangsterbaas vaak niet meer dan een voetnoot, en ging alle aandacht naar de twee mollen, vertolkt door Tony Leung en Andy Lau. Hier laat Scorsese Nicholson alle registers opentrekken: we zien Costello meermaals als een beest tekeer gaan, en de man mag dan wel niet gespeend zijn van enig talent om de juiste oneliner op het juiste moment te etaleren, hij is en blijft een gedenkwaardige in pellicule gegoten smeerlap.

Ook de achtergrond van Di Caprio is sterk toegelicht, waardoor de personages meer resonantie krijgen en hun onderlinge verhoudingen sterker zijn belicht dan in Infernal Affairs. The Departed is een dijk van een actiethriller, en het siert Scorsese dat hij erin geslaagd is om een paar van zijn favoriete onderwerpen in de mix te gooien (angst, schuld, boete, de schaduw van het kruis). Wel een kleine negatieve kanttekening bij de climax. Die is psychologisch minder sterk dan het boeiende kat-en-muisspel dat eraan voorafgaat. Ook al is het uiteindelijke lot van alle 'departed' aan de oppervlakte nogal rechttoe - rechtaan, de ontwikkelingen passen wel in het credo dat misdaad uiteindelijk niet loont. En dat de perfecte deceptie ook eerder een utopische jongensdroom is dan een realistische way of life.

The Departed is overduidelijk het werk van een filmminnende cineast die het vak nog steeds tot in zijn vingertoppen beheerst. Komen kijken met andere woorden, en breng gerust je mol mee.