“A Serious Man”, Ethan en Joel Coens veertiende cinefiele geesteskind wordt door het gros van de gezegende en minder gezegende filmrecensenten omschreven als hun meest persoonlijke en eigenzinnige. Naar het waarom is het niet lang zoeken: alles speelt zich af in 1967, in een Joods gezin in een voorstad in Minnesota, meteen ook de biotoop waarin de broers opgroeiden (Joel was toen twaalf, Ethan tien). Al wekken Joel en Ethan Coen eigenlijk altijd de indruk dat ze vooral voor henzelf films maken, en niet zozeer voor de grote massa. Ironisch genoeg hebben ze net daarom een grote fanbase opgebouwd. Terecht uiteraard, want de Coens blijven kwalitatieve wonderkinderen die pertinent weigeren de open kaart van toegankelijke cinema te trekken. Het vermoeden rijst dat de samenspannende schavuiten ditmaal zin hadden om het hun trouwe fans extra moeilijk te maken door wat een eenvoudig sitcomgegeven lijkt, bewust te kruiden met metafysische abracadabra.

Professor fysica en familievader Larry Gopnik (toneelacteur Michael Stuhlbarg, die hier in zijn eerste grote filmrol te zien is) zit in een serieuze crisis. Zijn vrouw wil van hem scheiden, zijn klaploperbroer (Richard Kind, vooral bekend van stemmenwerk in tekenfilms en een vaste rol in de Michael J. Fox-sitcom “Spin City”) logeert in zijn badkamer en op zijn sofa, op respect van zijn tienerzoon en –dochter moet hij niet veel rekenen en op school wordt hij belaagd door een student die zijn examenresultaat wil aanvechten. Larry weet niet wat hij moet doen om zijn leven terug op de rails te krijgen: alles laten betijen of de antwoorden zoeken in de wortels van de Joodse geloofsbeleving ?

Naar goede gewoonte bulkt ook dit Coenuniversum uit van mesjogge personages en situaties. Het is al direct raak in het losstaande kortverhaal waarmee ‘A Serious Man’ opent en waarin een joods koppel het bezoek krijgt van een vermeende dybbuk (een levende dode). Ook Larry zelf ziet zich omringd met de nodige weirdo’s zoals daar zijn ondoorgrondelijke rabbijnen, een All-American buurman met een fixatie voor jagen en grasmaaien, een Koreaanse belager en een topless zonnebadende buurvrouw. Genoeg ingrediënten dus voor de Coens om alweer uit te pakken met schitterende staaltjes onderkoelde humor. Onze favoriet: de scène waarin de buurman nogal argwanend de Koreaan op Larry’s oprit gadeslaat.

Vintage Coen dus, maar toch is het moeilijk om de beproevingen van Larry Gopnik als een echt hoogtepunt uit het Coenoeuvre te beschouwen. Al zijn die adoreerders er: voor elke cinefiel die dit brouwsel niet blieft, staan er genoeg te trappelen om het te omarmen als een nieuw meesterwerk van de cineasten. Een stelling waar trouwens wat voor te zeggen valt: cinematografisch is er opnieuw geen speld tussen te krijgen en elk beeld ademt een klasse uit die andere films soms op een hele speelduur niet evenaren. Maar toch… ergens voelt het aan alsof “A Serious Man” een Coenbruggetje te ver is. De jiddische invalshoek zorgt niet echt voor een meerwaarde (hoogstens voor amusante couleur locale) en wanneer het wenkbrauwgefrons oproepende eindbeeld (of liever stopbeeld, want dit is een film die eerder plots stopt dan eindigt) de aftiteling inluidt, wordt het geluid van Jeffersons Airplane overvloedig op de soundtrack aanwezig zijnde “Somebody To Love” vooral overschaduwd door een wtf-oorworm.

Of dit nu een goede film is ?  Waarschijnlijk wel ja. Vraag het binnen onafzienbare tijd nog eens: de kans is groot dat “A Serious Man” een kronkelige Coenklassieker is die zijn geheimen pas na herhaaldelijke kijkbeurten kan of wil prijsgeven. Of niet. De tijd zal het leren. Misschien.