Saeed Hanaei. Het is niet meteen een naam die je moet kennen of onthouden, tenzij je graag eens aanschuift aan een quiztafel en op alles wil voorbereid zijn. Of tenzij je een fascinatie hebt voor seriemoordenaars. Want dat was deze ogenschijnlijk brave huisvader wis en waarachtig.

In 2000 en 2001 vermoordde hij zestien vrouwen in Mashhad, de tweede meest dichtbevolkte stad van Iran. Geen gebrek aan potentiële slachtoffers dus. Al nam hij niet iedere vrouw in het vizier: enkel maar onreine vrouwen/prostituees. Wat meteen ook zijn modus operandi blootlegt: hij pleegde alle moorden om de stad te zuiveren en zag zichzelf als een dienaar van God. Al kon er geen enkele God verhinderen dat de strop die hij in april 2002 rond de nek kreeg een eind maakte aan zijn aards bestaan.

Over Hanaei’s onfrisse daden werd twee jaar geleden al een film gedraaid in Iran onder de titel Killer Spider maar die werd niet echt internationaal opgepikt. Deze Holy Spider doet dat wel daar de film werd geproduceerd met Deense, Zweedse, Duitse en Franse productiesteun. En ook omdat regisseur Ali Abbasi zijn Iraanse wortels heeft ingewisseld voor vruchtbare Zweedse filmgronden waar hij eerder al het fel opgemerkte Gräns draaide. Holy Spider is de eerste film waarin hij een Iraans verhaal vertelt, en dat werd hem in zijn geboorteland niet echt in dank afgenomen. Er kwam zelfs een diplomatieke rel van daar het Iraanse ministerie van Cultuur de organisatoren van het filmfestival van Cannes en bij uitbreiding de Franse overheid een veeg uit de pan gaf en Holy Spider op hetzelfde heiligschennisschavot plaatste als Salman Rushdies The Satanic Verses. Waardoor het niet hoeft te verwonderen dat Holy Spider niet in Iran werd opgenomen, maar in Jordanië. Reden van de Iraanse ontevredenheid: het feit dat Hanaei voor velen een volksheld was en heel wat aanhangers zijn vrijheid eisten na zijn arrestatie. En de onderhuidse kritiek op het Iraanse autocratische regime zal uiteraard ook niet in goede aarde zijn gevallen.

Abassi studeerde ten tijde van de moorden in Teheran en was van meet af aan geïntrigeerd door Hanaei’s daden en door de algemene ‘ach, zo erg was het toch allemaal niet’-teneur die niet onder stoelen of banken werd gestoken, ook niet in de media. Abbasi mengt de waarheid met een fikse dosis fictie. Hij wou immers niet dat de film zich voluit zou concentreren op de individuele daden van Hanaei (vertolkt door Mehdi Bajestani), maar concipieerde zijn script als een bredere aanklacht tegen mysogynie en de weinig benijdenswaardige positie van vrouwen in Iran en andere landen in het Midden-Oosten. Om die invalshoek nog te versterken, creëerde hij het personage van de journaliste Rahimi (Zar Amir Ebrahimi) die naar Mashhad afreist en op haar eigen houtje de zaak begint te onderzoeken – en daardoor ook in het vizier komt van Hanaei.

Veel dichterlijke vrijheden dus in Holy Spider die los daarvan de feitelijke zaak als een observerende brok true crime brengt. In saaie academische cinema is Abbasi niet geïnteresseerd: dat hij her en der van sensatiezucht wordt beschuldigd hoeft niet te verwonderen als je ziet hij hoe een van de moorden zonder gêne of schroom in beeld brengt als groteske grand guignol. En dan pakt hij ook tijdens de laatste minuten aanvullend uit met een dijenkletser van formaat. Zwarte humor die tegelijkertijd de zeden verzacht en nog eens dieper in de wonde kerft: er zijn films die wars van lijnen waar wordt buitengekleurd al voor minder met de zegen der goedkeuring de nacht zijn ingestuurd.

Gezien op Film Fest Gent.