Denis Villeneuve is heter dan heet in filmpjesland. Dat was niet vanaf het begin van zijn carrière zo. Zijn rond de millenniumhugwende in zijn thuisland Canada gedraaide prenten bleven internationaal steken in het festivalcircuit en zorgden naderhand voor (bijna) quizmastersolo’s op filmquizzen in de donkere krochten van het zaterdagavondvertier.

Vanaf 2010 kwam daar verandering in: “Incendies” brak ook commercieel potten en vanaf dan was hij vertrokken voor een lucratieve carrière in Hollywood. Niet om zijn ziel aan de dollarduivel te verkopen: zijn output valt meer op door eigenzinnigheid dan door brave gareelloperij. “Prisoners” was een als kindontvoeringsthriller verpakt moreel drama, “Enemy” een showcase voor Jake Gyllenhaal en een mindfuck met een ongrijpbare monstertarantula, en “Sicario” een potente actiethriller gesitueerd in de drugskartels. Volgend jaar pakt hij uit met “Blade Runner 2049”, een (late) sequel op Ridley Scotts uit 1982 stammende cultklassieker “Blade Runner zonder jaartal in de titel”. En dan is er nu deze “Arrival”, een sf-epistel dat het midden houdt tussen “Close Encounters Of The Third Kind” en “Interstellar”. En hier en daar ook een blik Terence Malick-extracten opentrekt. Dat “Arrival” niettegenstaande al deze vergelijkingen een eigen stem bezit, spreekt enkel maar in Villeneuves voordeel. Al zal hij misschien eerder fans van zijn hermetische “Enemy” weten te paaien, dan wie de broek of rok voelde spannen bij “Prisoners” of “Sicario”.

“Arrival” is gebaseerd op “Story Of Your Life”, een gelauwerd kortverhaal van sf-auteur Ted Chiang dat in 1998 verscheen en onder meer een Nebula Award wist binnen te rijven. Zoals dat meer gaat met kortverhalen, leek het niet zo eenvoudig om het naar het biosscherm te vertalen. Scenarist Eric Heisserer zag zijn geduld pas beloond toen het project in de schoot van Villeneuve viel. Die wou immers al lange tijd een sf-film draaien en hij voelde een onmiddellijke klik met het materiaal. Een metafysische klik waarschijnlijk, daar “Arrival” een symbiose tussen taal en tijdreizen – of liever tijdkijken – centraal plaatst.

Linguïste Louise Banks (een eens te meer uitstekende Amy Adams) krijgt de opdracht om de taal te ontcijferen die buitenaardse wezens gebruiken om te communiceren terwijl ze op twaalf plaatsen op de wereld in het luchtruim hangen: Zichen-Zussen-Bolder werd daarbij opnieuw schandelijk over het hoofd gezien. De hamvraag is natuurlijk of de aliens vredelievend of kwaadaardig zijn. Belangrijke info voor de aardpresidenten die klaar staan met een bazooka in de ene hand en zeven anjers en zeven rozen in de andere.

“Arrival” is een parabel die soms genuanceerd, soms ongenuanceerd een lans breekt voor verdraagzaamheid en daarbij de “Put Down That Weapon”-boodschap niet schuwt. Tegelijkertijd speelt het script met het tijdcontinuüm, wat uiteraard voer is voor filosofische tooggesprekken en diepgaande toiletoverpeinzingen. Dit maar om te zeggen dat “Arrival” lak heeft aan de Roland Emmerichs van deze wereld en in de eerste plaats het intellect, het hart en de ziel beroert in plaats van de snoepdarmen. En ja, Villeneuve doet dit vrij hermetisch en op het navelstaarderige af, waardoor het resultaat misschien net iets te koud rond het hart is om volledig te bekoren. Blijven over: de ziel en het intellect, een combo waar mee te leven valt. Zeker omdat Villeneuve zijn cinematografische klasse twee uur lang etaleert, zelfs op die momenten dat je dreigt de narratieve draad kwijt te spelen. Zo duurt het lang eer we de ruimteschepen waar alles om draait te zien krijgen om dan uiteindelijk gepakt te zijn door de visuele gravitas ervan: Villeneuve heeft duidelijk goed naar Spielberg gekeken.

Cinema voor de SF-fijnproever dus, en waarschijnlijk ook enkel voor hen. Al weet je natuurlijk nooit vooraf wie zich kan gegrepen zien door de cinemaschoonheid van “Arrival”. De kans is in elk geval groot dat een beetje cinefiel genoeg getriggerd is om Villeneuves worp meer dan een kijkbeurt te geven: dat heb je met films die teren op met in elkaar verstrengelde details die zich niet van bij de eerste ontbolstering openen.