Basil Rathbone werd als zoon van een Britse mijnwerker geboren in Zuid-Afrika maar groeide op in Repton in Engeland nadat de familie in 1896 naar daar was verhuisd. Nadat hij een tijd had gewerkt voor de Liverpool, London & Globe Insurance Company deed hij samen met zijn neef sir Frank Benson voor het eerst auditie. Op 22 april 1922 maakte hij zijn toneeldebuut in de rol van Hortensio in het stuk The Taming of the Shrew dat werd vertoond in het Theatre Royal in Ipswich. Op 9 july 1914 maakte Rathone zijn debuut in Londen in de rol van Finch in The Sin of David dat werd vertoond in het Savoy Theatre. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vervulde hij zijn dienstplicht als soldaat bij het Londens Scottish tot hij luitenant werd in het Liverpool Scottish. Zijn broer John liet strijdend het leven tijdens de oorlog.

We schrijven 1924 als Basil Rathbone aankomt in Hollywood. Aanvankelijk was hij actief in het theater en wachtte eigenlijk bewust tot de komst van de geluidsfilm eer hij de overstap maakte naar film, zijn eerste rol in een geluidsfilm was die in The Last of Mrs. Cheyney (1929).
Veel mensen zullen hem herinneren als een vechtersbaas, of als één van de beste vertolkers ooit van Sherlock Holmes. Het vertolken van hoofdrollen was eerder de uitzondering voor Rathbone. King Lady, Love From a Stranger en Tower of London (1939) zijn slechts enkele van zijn betere films.

Basil Rathbone vertolkte maar liefst 14 keer (!) de rol van Sherlock Holmes, of 15 als je zijn cameo/figurantenrol in Crazy House (1943) ook meetelt. Hij deed dit voor het laatst in 1946. De twee beste waren ongetwijfeld The Hound of the Baskervilles en The Adventures of Sherlock Holmes. Hij speelde minstens één keer de rol van Holmes op televisie, in een episode van NBC Showcase in 1950. Daarbij mag je ook nog de honderden radiohoorspelen van oktober 1939 tot 1946 bij tellen waarin hij te horen was als het personage dat hij na verloop van tijd echt ging verafschuwen. Hij vreesde immers dat het typecasten van de Engelse rechercheur voor het ineenstorten van zijn carrière zou zorgen. Om die reden was hij in de Holmes-periode ook te zien in grote films als Above Suspicion (1943), Frenchman's Creek en Bathing Beauty, alle twee uit 1944.

Het waren echter niet allemaal topfilms waarin hij een rol vertolkte en naar het einde van zijn carrière ging het ook wat bergaf met de kwaliteit en het niveau van zijn films. The Last Hurrah van John Ford is hier een uitzondering op.

In oktober 1914 trouwde hij met Ethel Marion Forman, in juli 1915 werd hun enige zoon, Rodion, geboren. Nadat ze in 1926 scheidden huwde Rathbone op 18 april van datzelfde jaar voor een tweede keer, dan met Ouida Bergère, een actrice die in de jaren '20 te zien was in heel wat bijrollen in Hollywood-films maar ook meermaals meeschreef aan een aantal scenario's. De twee kregen één kind, Barbara, maar adopteerden er ook één in 1939, de toen 8 maand jonge Cynthia.

Het einde van deze biografie brengt ons logischerwijze naar zijn dood. Op 20 juli 1967 keerde de acteur na een optreden in zijn one-man show With Basil Rathbone terug naar zijn woning die gelegen was aan het New Yorkse Central Park West 135. Hij was bijzonder vermoeid en aangeslagen door de dood van een goeie vriend van hem waardoor hij de dag daarna een dokter consulteerde zodat die hem kon nazien. Hij werd goedgekeurd, gezond bevonden dus, keerde terug naar huis en besloot in zijn studeerkamer een plaat te beluisteren die hij recent had gekocht. Toen zijn vrouw hem vijf minuten later iets wou gaan vragen vond ze zijn levenloos lichaam op de grond, hij stierf naar verluidt aan de gevolgen van een hartaanval en werd 75.

Er verschenen meerdere autobiografieën van de acteur: In 1962 werd In and Out of Character uitgebracht. Tien jaar later was Basil Rathbone and His Films verkrijgbaar, geschreven door Michael B. Druxman.