Voor de een de hemel, voor de ander de hel: de speelplaats op de lagere school. Een microkosmos die cineaste Laura Wandel in haar (kort) langspeeldebuut Un Monde haarscherp uit de doeken doet. Want hoe kan je als verlegen/gepest/introvert kind gedijen in een rumoerige en soms zelfs meedogenloze leefwereld waar al op zevenjarige leeftijd het recht van de sterkste geldt en kuddegedrag kopieerbaar blijkt?

De boterhamvraag in een film die perfect past binnen de humane contemplatieve cinema waar heel wat Belgische cineasten zich inmiddels thuis in voelen. Of hoe Luc en Jean-Pierre Dardenne school (aha) maakten met hun internationaal geëerde close-upkarakterdrama’s en zo de weg effenden voor onder meer Fien Troch, Bas Devos en andere lokale arthousecineasten - voor zover het zin heeft om cinema in hokjesdenken en -kijken onder te verdelen, uiteraard.

Centraal staat Nora (Maya Vanderbeque) die het nieuwe schooljaar inzet op een nieuwe speelplaats daar haar kleuter-jaren achter de rug liggen en ze nu naar ‘de grote school’ moet. Op het eerste zicht geen probleem, daar haar oudere broer Abel (Günter Duret) er ook schoolloopt en ze dus bij hem terechtkan op de speelplaats als ze zich alleen of angstig voelt. Althans, dat is de theorie. De praktijk blijkt moeilijker, want Abel is niet altijd gediend met de aanwezigheid van zijn zus. En als Nora ontdekt dat Abel wordt gepest krijgt ze het moeilijk: moet ze hem helpen, alles vertellen of het gewoon laten betijen.

Dat pestvraagstuk is zowat de rode draad in een film waarin lang niet elke scène narratief stuwt. Heel wat observationele momenten zijn er louter voor de sfeer en het scheppen van het kader. Want ja, er gebeurt altijd wel wat op zo’n speel-plaats en bij uitbreiding in de klas en de eetzaal. Wandel gaat niet voluit voor de kommer en kwel: ze laat ook ruimte voor humor, begrip en de mooie kanten van het schoolse leven. Maar het sleutelwoord is toch onzekerheid. Ze laat heel intiem en geloofwaardig zien hoe een kind van zeven omgaat met kuddegeest, groepsdenken en prikkels van buitenaf. Zo stelde Nora zich nooit vragen bij de werkloosheid van haar vader, tot wanneer een klasgenote dat doet.

De conflicten in Un Monde worden stelselmatig en als een tikkende tijdbom opgebouwd. Wandel vinkt daarbij heel wat details aan die de (vroege) volwassenwording van een kind primeren: uitgelachen worden tijdens de turnles, geen uitnodiging krijgen voor een verjaardagsfeest, onterecht straf krijgen … de op het moment van de opnames negenjarige intens acterende/zichzelf zijnde Vanderbeque is een goed gecast klankbord om de schoolpijn vorm te geven. Wandel en haar cameraploeg filmen alles op Nora’s ooghoogte. Vaak is haar onmiddellijke omgeving zelfs flou en ongefocust. Zo word je nog meer deelgenoot in Nora’s kleine leven. En het uitgeschreven script werd grotendeels geïmproviseerd door de kinderen. Ze kregen de situatie te horen die ze moesten vertolken en mochten zelf de dialogen inkleuren - dit om te vermijden dat de spontaneïteit zou worden opgeofferd door gescripte dialogen die vaak te volwassen klonken.

Of hoe Un Monde echt wel zo waarheidsgetrouw mogelijk werd geconcipieerd - een lijn die zich ook op de geluidsband doortrekt. En dat is er dan ook aan te zien en te horen: als vlieg op de muur-film is dit een kleine uppercut waarin naar het einde toe weliswaar een iets te nadrukkelijke dramatische conflictkaart wordt getrokken. Een filmische ingreep die echter niet verhindert dat Un Monde op een levensechte manier doet wat het moet en wil doen: de hectiek van de speelplaats als een brok cinema vérité zo franjeloos mogelijk weergeven. En die heel confronterend dicht bij huis brengen bij iedereen die een jong schoolgaand kind heeft of er beroeps- of passiematig elke dag mee wordt geconfronteerd. En bij uitbreiding bij iedereen die van absorberende cinema houdt.

Gezien op Film Fest Gent