Alsof de duivel was neergedaald boven Hollywood … het gros van de verzamelde filmjournalisten was er als de kippen bij om Brian De Palma’s remake van Howard Hawks’ uit 1932 stammende Scarface te verketteren.

Deze bijna drie uur durende studie in exces en paranoia werd met de grond gelijkgemaakt en omschreven als ultragewelddadig en misselijkmakend. Ergens een fair punt: een scène waarin iemand met een kettingzaag in mootjes wordt gereten is niet voor doetjes of kinderen, maar de scène is wel zo gefilmd dat alles louter wordt gesuggereerd. De kracht van het beeld bleek zo sterk dat sommigen uiteengereten lichaamsdelen zagen die niet eens in beeld kwamen. Dat is cinema.

Scarface is in elk geval geen film die je moet bekijken in het licht van de negatieve feedback die hij bij zijn initiële biosrelease kreeg. De box office was trouwens meer dan ok, maar Scarface vond achteraf een nog straffere tweede adem. De film kreeg een opvallende herwaardering, werd deel van zowel de pop- als hiphopcultuur en staat op vele plaatsen zelfs geboekstaafd als een van de beste Amerikaanse producties uit de jaren tachtig.

De nuances zitten in elk geval verborgen onder de mokerhamer in deze update van wat ooit het verhaal van Al Capone was. Producent Martin Bregman contacteerde zelf Al Pacino met de vraag of hij zin had om aan te treden in een remake van een oerklassieke Amerikaanse gangsterfilm. Afkerig was die niet, en Sidney Lumet werd aan boord gehaald als regisseur. Oliver Stone werd gepolst voor het script, maar die toonde weinig tot geen interesse. Tot wanneer Lumet op het idee kwam om Scarface een update te geven naar het contemporaine Miami waar nogal wat drugsoorlogen werden uitgevochten, al dan niet in het kielzog van Cubaanse immigranten en misdadigers die door Castro naar Amerika waren gestuurd. En plots was Stone wel geïnteresseerd. Ironisch was dan weer dat Lumet zich niet kon vinden in het script van Stone. Lumet had een meer politieke film voor ogen, maar het script van Stone was in de eerste plaats een ‘groter dan het leven’-misdaadprent. Exit Lumet dus. Brian De Palma nam het project over en werkte ook even aan een draft met David Rabe. Maar uiteindelijk bleek het script van Stone wel degelijk the real deal. Met als resultaat een bijna drie uur durende geweldopera waarin Pacino vanaf de openingsscène de film naar zich toe trekt om hem nooit meer te lossen.

Als kleine kruimeldief evolueert hij gaandeweg naar een meedogenloze drugsbaron die niet zozeer door zijn vijanden maar vooral door zijn eigen paranoia en materialistische overkill het loodje legt. Pacino is zo aanwezig dat zelfs De Palma’s typische stijlkenmerken er door begraven dreigen te geraken. Wat er wel voor zorgt dat je bij elke nieuwe visie wel een nieuw visueel hoogstandje ontdekt. De rol van Pacino’s amoureus verlangen zou oorspronkelijk door Glenn Close worden vertolkt, maar Bregman vond haar niet erotisch genoeg. Michelle Pfeiffer kan je daar niet van betichten, en haar tais-toi et sois belle rol betekende meteen haar definitieve doorbraak.

Scarface kreeg drie keer een X-rating van de Amerikaanse filmkeuringscommissie. Bij de derde greep Bregman in en die trok zelfs met politieafgevaardigden naar de commissie om er een pleidooi te houden voor het educatieve karakter van Scarface als antimisdaadfilm. Uiteindelijk kregen Bregman en De Palma dan toch een R-rating, waarop De Palma alsnog stiekem de eerste X-versie in de zalen liet brengen omdat hij er rotsvast van overtuigd was dat de commissie het verschil toch niet meer zou zien. En tussen de meer dan 200 fucks op de klankband viel een meer of minder ook niet meer op.

Universal slaagde er wel in om later nog een televisieversie van Scarface te monteren. Die duurde een halfuur korter dan de biosversie, nagenoeg elke geweldclose-up was verwijderd en alle schuttingtaal was braver gedubd. Heiligschennis dus.

Of je Scarface aan het eind van de rit nu als een meesterwerk of als een hoop drek beschouwt, feit is dat er geen sleet komt op deze exuberante brok excessieve cinema die per jaar en visie zelfs aan relevantie schijnt te winnen.